Scroll Top

U bekijkt de website momenteel in taal NL. Voor aanvullende factchecks en inhoud met betrekking tot andere community's kunt u de vlagpictogrammen gebruiken om van taal te wisselen.

Deze video over aanval treinstation Kramatorsk is niet geproduceerd door BBC

cccfce957541ade517d50b4891ac1dcc

Author(s): Clémence Overeem, AFP Nederland

Een video in de stijl van de BBC die suggereert dat Oekraïne verantwoordelijk was voor een dodelijke raketaanval op het treinstation van Kramatorsk is sinds 13 april 2022 duizenden keren gedeeld in verschillende talen op sociale media. Maar de video is nep: de BBC bevestigt dat de video niet door hen is geproduceerd, wat ook kan worden afgeleid uit verschillende visuele aanwijzingen. Het is op het moment van schrijven niet zeker wie verantwoordelijk was voor de aanval.

In dit artikel over de aanval van 8 april 2022 waarbij meer dan 50 mensen omkwamen, zei de BBC dat het niet zeker is wie de raket heeft afgevuurd, maar dat er “aanwijzingen zijn dat Rusland deze raketten eerder heeft ingezet in het huidige conflict”. Oekraïne heeft dit wapen ook in zijn arsenaal, valt er te lezen.

De gefabriceerde video suggereert echter dat de BBC na onderzoek Oekraïne aanwijst als verantwoordelijke. Het beweert dat het serienummer van de raket die bij de aanval is gebruikt overeenkomt met het arsenaal van de strijdkrachten van Oekraïne, die het naar verluidt meerdere keren in andere steden gebruikt zouden hebben.

“Schokkende reportage van BBC, hebben ze hun geweten teruggevonden?”, luidt deze tweet van 13 april 2022 met de video. Het bericht werd meer dan 600 keer geretweet.

Dezelfde gefabriceerde video die afkomstig lijkt van de BBC circuleert in verschillende talen, waaronder in het Duits, Slowaaks en Frans. Volgens The Guardian was de video ook te zien op de Russische staatstelevisie.

De BBC bevestigt dat de video nep is. Verder zijn er enkele visuele elementen die afwijken van authentieke video’s van de BBC, zoals we hieronder zullen aantonen.

Screenshot van een van de misleidende publicaties op sociale media, vastgelegd op 14 april 2022

BBC bevestigt dat video ‘nep’ is

Een aantal uur nadat de eerste berichten met de video verschenen op sociale media op 13 april, publiceerde de BBC een tweet waarin ze bevestigen dat het nep is.

AFP kon de video hierna niet terugvinden op de sociale mediakanalen van de BBC of op hun website.

Visuele aanwijzingen trekken authenticiteit in twijfel

AFP vergeleek de gefabriceerde video met vergelijkbare online publicaties van de nieuwszender en die beschikbaar zijn op hun Twitterpagina. Als de video door de BBC zelf was gepubliceerd zouden bepaalde afwijkingen waarschijnlijk niet zijn voorgekomen.

De gefabriceerde video begint met schokkende beelden waarop tientallen – ongecensureerde – roerloze lichamen te zien zijn. Er is ook bloed te zien. Andere publicaties van de BBC met schokkende beelden beginnen met een disclaimer: “Waarschuwing: Schokkende beelden”. Een vergelijking met een authentieke video op 3 seconden is hieronder te zien:

Vergelijking van de gefabriceerde video (links) met een authentieke BBC-video (rechts), vastgelegd op 14 april 2022 (vervaging toegevoegd door AFP)

De tekst in authentieke BBC-video’s staat naast een rode verticale balk die in hoogte varieert, afhankelijk van het aantal regels van de tekst. De rode balk in de gefabriceerde video is echter constant dezelfde hoogte, ongeacht het aantal regels tekst.

Uit onderstaande vergelijking blijkt dat een tekst van één regel geen invloed heeft op de hoogte van de verticale balk (links), terwijl dat bij een authentieke video wel het geval is (rechts).

Vergelijking van de gefabriceerde video (links) met een authentieke BBC-video (rechts), vastgelegd op 14 april 2022

Andere aanwijzingen zijn de spelling van de achternaam van de Oekraïense president in de video: Zelenskyy. De BBC schrijft zijn naam normaal gesproken met één y: Zelensky. Er zijn ook andere stijlverschillen, zoals het ontbreken van drie puntjes wanneer een zin onderbroken wordt.

Vergelijking van de gefabriceerde video (links) met een authentieke BBC-video (rechts), vastgelegd op 14 april 2022

In de dagen na de raketaanval op het treinstation van Kramatorsk op 8 april 2022, was het nog onduidelijk wie verantwoordelijk was. President Volodymyr Zelensky gaf Rusland de schuld, maar Moskou beweerde dat Oekraïense troepen verantwoordelijk waren.

De BBC zei in een nieuwsbericht dat het probeerde de lanceerplaats van de raket te identificeren met behulp van video’s en afbeeldingen op sociale media, maar dat dit tot dusver niet was gelukt.

In een onderzoek naar de moorden op burgers in de Oekraïense stad Boetsja concludeerde de BBC dat bewijsmateriaal (zoals satellietbeelden) Russische beweringen tegenspreekt – volgens Russische bronnen zou het in scène zijn gezet nadat ze zich hadden teruggetrokken. AFP onderzocht dezelfde beweringen hier.

Deze gefabriceerde video over de aanval in Kramatorsk maakt deel uit van een bredere trend waarin westerse media onterecht worden beschuldigd van onjuiste berichtgeving over de oorlog in Oekraïne, in een poging om de geloofwaardigheid van pro-Kremlin-narratieven te versterken.

Eerder liet AFP zien hoe een screenshot van een Facebookbericht werd gemanipuleerd waardoor het leek alsof RTL Nieuws filmbeelden gebruikte in hun berichtgeving over het conflict in Oekraïne. Een Duitse nieuwszender werd, zonder bewijs, onjuist beschuldigd van het verspreiden van oud beeldmateriaal in een bericht over Russische bombardementen.

De Amerikaanse nieuwszender CNN is herhaaldelijk het doelwit geweest van ‘nepfactchecks’ zoals hier, hier en hier.

Fact Checker Logo
Oorspronkelijk hier gepubliceerd.