Sinds begin februari is een screenshot van een Duitstalig nieuwsbericht op Facebook honderden keren gedeeld in verschillende landen waarin staat dat de vaccinfabrikant BioNTech de Deense overheid aanklaagt. Doordat er in Denemarken steeds minder mensen zouden worden gevaccineerd door opgeheven coronamaatregelen zou het bedrijf winst mislopen. Het screenshot blijkt echter gemanipuleerd te zijn en BioNTech ontkent de bewering tegen AFP. De Duitse nieuwssite in kwestie en het Hof van Justitie van de Europese Unie omschrijven het als een verzonnen verhaal.
“BioNTech/Pfizer klaagt Denemarken aan voor verlies van inkomsten. Omdat Denemarken alle coronamaatregelen opschort” valt te lezen in een screenshot van een Nederlandstalig Twitterbericht met een Duitstalig screenshot van een nieuwsbericht. Deze afbeeldingen zijn sinds begin februari 2022 honderden keren gedeeld op Facebook zoals hier en hier. Op het moment van schrijven zijn een aantal van deze berichten reeds verwijderd.Het werd ook gedeeld op andere websites, zoals hier.
In het Duitstalige nieuwsbericht, zogenaamd van de nieuwssite ntv, valt zelfs te lezen dat de aanklacht al bij het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) is ingediend. De bewering, die ook in het Duits werd gedeeld (hier en hier), is echter onjuist: uit onderzoek door AFP Duitsland blijkt dat het verhaal is verzonnen.
Screenshot van een van de misleidende berichten op Facebook, vastgelegd op 9 februari 2022Gemanipuleerd screenshot
Denemarken besloot in februari 2022 bijna alle coronamaatregelen op te heffen. Dit gebeurde begin februari 2022, zoals gemeld door verschillende media (hier en hier). Dit zou volgens de tekst in het screenshot van het nieuwsbericht hebben geleid tot een aanklacht aan Denemarken door de Duitse vaccinfabrikant BioNTech.
Bij het nader bekijken van het screenshot vallen inconsistenties op waaruit blijkt dat het om een manipulatie gaat. Rechtsbovenin staat de datum 13 juni 2021. Twee bijgesneden ntv-artikelen die te zien zijn aan de rechterkant van de afbeelding (hier en hier) zijn ook van juni 2021. Destijds had Denemarken net coronamaatregelen versoepeld.
De menubalk op de vermeende ntv-website komt ook niet overeen met de echte layout. In het misleidende screenshot is bijvoorbeeld de categorie “Parodie” te vinden in de rechterbovenhoek van het scherm. Deze categorie staat echter niet op de echte ntv-website. Facebookgebruikers merken de kleine letters niet op en geloven dat het nieuwsbericht echt is.
Vergelijking van het screenshot in Facebookberichten (links) en de ntv-website (rechts), vastgelegd op 4 februari 2022 (rode lijnen door AFP)Normaal gesproken plaatst ntv zijn inleidende tekst onder een afbeelding. In de Facebookberichten staat deze tekst echter boven de afbeelding. Rode koppen zijn ook ongebruikelijk: de ntv-website gebruikt meestal zwarte koppen met een thematische opmerking in rode letters. De datum onder het kopje ontbreekt ook in de misleidende berichten.
Vergelijking van het screenshot in Facebookberichten (links) en de ntv-website (rechts), vastgelegd op 4 februari 2022 (oranje lijnen door AFP)BioNTech, ntv en HvJ-EU ontkennen
Op verzoek van AFP zei een woordvoerster van de vaccinfabrikant BioNTech op 3 februari 2022: “Deze verklaring is onjuist.” Het bedrijf heeft geen overeenkomstige klacht ingediend bij het Europese Hof van Justitie, zei de fabrikant.
Bovendien had het bedrijf geen rechtstreeks contract met Denemarken, omdat het land via de Europese Unie werd bevoorraad. De Europese Commissie verklaart op haar website dat zij namens de lidstaten onderhandelt met de vaccinleveranciers. BioNTech heeft reeds verschillende contracten voor de levering van vaccins met de Europese Commissie gesloten. De lidstaten ontvangen de vaccindoses volgens een verdeelsleutel, zo staat in de EU-strategie voor COVID-19-vaccins.
Een woordvoerder van het Europese Hof van Justitie (HvJ-EU) bevestigde op 4 februari tegen AFP dat er geen sprake was van een dergelijke aanklacht. Het HvJ-EU moet ervoor zorgen dat de lidstaten en instellingen de EU-wetgeving naleven. De woordvoerder wees erop dat bedrijven in het algemeen geen vorderingen tegen individuele staten bij het HvJ-EU kunnen instellen, maar alleen tegen EU-instellingen. Rechtszaken tegen staten moeten voor de nationale rechter worden gebracht.
Een woordvoerster van de omroep ntv zei ook op 4 februari: “Het screenshot is al bewijs van een vervalsing.” Ook verwees ze naar de afwijkingen in de foto, die niet overeenkomen met het origineel op de ntv-website. AFP kon zo’n artikel niet vinden op de website van ntv.
Regelmatig duiken gemanipuleerde screenshots op van nieuwsberichten. AFP Factcheck verifieerde onlangs deze kop in de Volkskrant die zou zeggen dat vaccinatie tot oversterfte leidt, en deze manipulatie van een bericht in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws.
