Een video van een enorme brand in een vleeswarenfabriek in Italië werd eind februari 2023 breed gedeeld op sociale media met de valse bewering dat een van de grootste chemische fabrieken in Europa in vlammen opging. De post werd gemaakt in de nasleep van de ontsporing van een trein met giftige chemicaliën in Ohio, in de Verenigde Staten, die grote gezondheidszorgen veroorzaakte. Maar de video toont geen brand bij een Europese chemicaliënfabrikant. Het gaat om een brand bij een Italiaanse leverancier van vleeswaren; officiële evaluaties hebben geen significante milieu- of gezondheidsschade van de brand aan het licht gebracht.
De video toont zwarte rook die omhoog stroomt uit een groep gebouwen bij een veld. “In Verona Italië brandt een van de grootste chemiefabrieken van Europa”, aldus een bericht op Twitter op 19 februari. Het bericht draagt de hashtag #Ohio en zegt dat de brand is genegeerd door de media en de autoriteiten omdat ze “alleen maar bezig zijn” met de oorlog van Rusland in Oekraïne. Soortgelijke beweringen werden duizenden keren gedeeld op sociale media zoals hier en hier, ook in het Frans, Engels en Chinees.
Met een zoektocht op internet met sleutelwoorden uit de tekst vond AFP verschillende artikels van Italiaanse media over de brand die in de video wordt getoond. In de beelden zien we de naam Coati. Een zoekopdracht met dit woord leidt naar een website van een vleeswarenfabriek in het noordoosten van Verona in Italië waarop een verklaring staat over een brand die plaatsvond op 9 februari 2023.
De berichten verspreidden zich in de nasleep van de ontsporing in Ohio, in de Verenigde Staten op 3 februari van een trein die giftig afval vervoerde, wat een enorme brand veroorzaakte. AFP heeft verschillende berichten onderzocht die misleidende of valse informatie gaven over dit ongeluk, zoals hier in het Nederlands en hier in het Engels.
Brand breidt zich uit in Coati-bedrijf
De video toont zware zwarte rook die uit verschillende gebouwen komt. Op 0,09 seconden wordt ingezoomd op het woord Coati op een van de gebouwen. Het bericht in de post zegt dat de brand ontstond in Verona, Italië.
Met deze informatie vond AFP snel artikelen over een brand in de Coati-vleesfabriek op 9 februari, evenals dezelfde soort beelden van de brand als in de video.
De Corriere del Veneto meldde dat de brand rond 15.30 uur uitbrak. De 300 werknemers evacueerden de ruimte terwijl de brandweer zich haastte om de brand te blussen. Eén persoon werd naar het ziekenhuis gebracht nadat hij zichzelf verwondde door uit een raam te springen om aan de brand te ontsnappen. De krant VeronaSera toonde indrukwekkende video’s en foto’s van wat er gebeurd is.
Bij het intikken van “Coati Italy” in het Engels in de zoekbalk van Google was de eerste site die verscheen die van het bedrijf Salumi Coati. Op de hoofdpagina staat een verklaring over de ramp. “Laten we opnieuw beginnen na de brand”, staat er. Eén persoon ligt in het ziekenhuis, maar alle andere werknemers waren ongedeerd, aldus de verklaring, die eraan toevoegt dat de oorzaak van de brand nog moet worden vastgesteld.
AFP zocht de locatie van de fabriek op Google Maps en vond dezelfde markeringen als in video’s die op sociale media te vinden waren, inclusief het rode gebouw en de bedrijfsnaam, zoals te zien is in de vergelijking hieronder.
Geen gezondheidsrisico, maar wel preventieve maatregelen
Coati maakt gezouten vlees, zoals gekookte hammen en salami’s. Het is geen chemische fabriek, zoals beschreven in vele valse berichten, zoals deze.
Bij branden in het algemeen kunnen giftige gassen vrijkomen, zoals koolmonoxide. Bezorgd over de mogelijke risico’s en de enorme zwarte rookwolk, hebben de autoriteiten tests uitgevoerd en mensen in de directe omgeving van de Coati-fabriek geadviseerd voorzorgsmaatregelen te nemen.
In afzonderlijke persberichten op de dag van de brand op 9 februari riepen de gemeenten Negrar en Verona de mensen in een straal van één kilometer rond de brand op om binnen te blijven en de ramen te sluiten, alsmede een FFP2-masker te dragen wanneer zij het huis verlaten.
De autoriteiten van Verona breidden de maatregelen later uit tot mensen die binnen een straal van 5 km van de brand wonen, tot 11 februari. Beide gemeenten raadden de mensen ook aan fruit en groenten uit hun tuin goed te wassen.
De gemeente Negrar zei op 10 februari dat uit een analyse van de luchtkwaliteit door het regionale agentschap voor milieupreventie en -bescherming, Arpav, was gebleken dat “er geen elementen zijn die wijzen op een verhoogd gezondheidsrisico voor de bevolking”.
De gegevens die Arpav binnen enkele uren na het begin van de brand heeft opgenomen, tonen “onbeduidende concentraties van verontreinigende stoffen op grondniveau”. Later was er een toename van de concentraties PM10-deeltjes. PM10-deeltjes hebben een diameter van minder dan 10 µm en kunnen worden ingeademd, waardoor ze potentieel giftig zijn.
Verona heeft op 13 februari de scholen in de omgeving van Parona en Arbizzano gesloten. Op 24 februari was het PM10-niveau in Verona weer op een aanvaardbaar niveau.
In een persbericht van 18 februari zei Negrar dat de gegevens die door Arpav verzameld werden “geruststellend” waren. De lucht overschreed nooit de veilige grenswaarden en de waterkwaliteit vertoonde geen problemen, aldus het bedrijf. De gemeente van Verona zei ook dat het na onderzoek door Arpav en Ulss 9, de Venetiaanse gezondheidsdienst, geen toename van het risico in de omliggende gebieden had vastgesteld.
De grootste chemische fabrieken in Europa staan in Duitsland
De grootste chemische fabriek in Europa op basis van haar oppervlakte is die van BASF in Ludwigshafen, Duitsland. Het gebied is van ongeveer “10 vierkante kilometer en is de werelds grootste geïntegreerde chemische complex” en is het hoofdkantoor van het bedrijf, zegt het firma op haar website.
Een ranglijst van de top 50 chemische bedrijven voor 2022 op de website van de toonaangevende chemische nieuwsleverancier Chemical & Engineering News meld er 18 uit Europa, met BASF als wereldleider. Geen van hen komt uit Italië.
BASF heeft 11 chemische fabrieken in Italië. Het dichtst bij de locatie van de brand in Salumi Coati is BASF in Arzignano, Vicenza, op ongeveer 55 km afstand.
De grootste chemische cluster in Europa is ongeveer 40 vierkante kilometer groot en bevindt zich in de haven van Antwerpen, België. Het grootste chemiebedrijf in termen van marktkapitalisatie op basis van omzet voor 2022 is het Ierse bedrijf Linde, volgens cijfers die op 9 februari 2023 op Statista zijn gepubliceerd. BASF komt op de derde plaats.
Italië heeft de derde grootste chemische omzet in de Europese Unie, goed voor bijna 11 procent van de chemische verkoop in de regio, zoals Statista op 9 januari 2023 meldde.
Italiaanse chemische fabrieken staan vooral in het noorden van het land, in de regio Lombardije, leest Statista, niet in Veneto waar de brand uitbrak. 4100 bedrijven produceren in 2019 chemicaliën in Italië, toont een grafiek op de website.
Het in Milaan gevestigde Versalis is het grootste chemiebedrijf van Italië, zegt het op haar website, dat vooral chemicaliën, rubber en kunststoffen produceert.
