De Villa Bogensee, waar nazi-propagandaminister Joseph Goebbels ooit woonde tijdens het Derde Rijk, ligt in de buurt van Berlijn. Op sociale media wordt nu beweerd dat de Oekraïense president Volodymyr Selensky de villa in oktober 2023 heeft gekocht. Dit is echter niet waar. De advocaat die de akte van het pand zou hebben opgesteld, zei dat het verkoopcontract een vervalsing is. Volgens de Berlijnse autoriteiten is de villa ongeveer tien jaar geleden voor het laatst te koop aangeboden, maar nooit verkocht.
“Zelenski kocht het huis dat toebehoorde aan de minister van Propaganda van het Derde Rijk”, luidden talloze berichten op sociale media tussen eind december 2023 en begin januari 2024. Buitenopnames van de Villa Bogensee werden gedeeld, evenals foto’s van een vermeend koopcontract voor het pand in de buurt van Wandlitz in Brandenburg bij Berlijn.
De claim werd gedeeld op Facebook en X. Het was ook te vinden op Telegram-kanalen.
Sommige berichten bevatten een link naar een video van een account met de naam “Sabine Mels”. Mels beschrijft zichzelf – ook op andere kanalen – als lid van een antifascistische groepering die bekendstaat als “Antifa”. In de video bespreekt ze wat ze beweert te hebben gehoord van haar “voormalige collega bij BIM” (Berliner Immobilienmanagement GmbH). BIM is een dochteronderneming van de Berlijnse staat die eigendommen beheert die eigendom zijn van de Berlijnse overheid. De video werd op 24 december 2023 geüpload naar YouTube en is sindsdien meer dan 14.000 keer bekeken. De Russische website “Komsomolskaya Pravda” publiceerde ook een artikel over de vermeende aankoop.
De bewering circuleerde ook op sociale media in andere talen, waaronder in het Duits, in het Hongaars, in het Frans, in het Bulgaars, in het Slowaaks en in het Pools.
In de video zegt een vrouw, die Duits spreekt met een niet direct herkenbaar accent, dat ze de koopovereenkomst voor de villa had gekregen van een voormalige collega van haar. Na een korte schets van de geschiedenis van het pand legt ze uit dat de staat Berlijn het al 20 jaar probeert te verkopen. Tot slot wordt de vermeende verkoopovereenkomst getoond, die gedateerd is op 11 oktober 2023 en waarmee de BIM het pand met het adres Platz der Freundschaft 1A in Wandlitz zou hebben verkocht aan het bedrijf Film Heritage Inc. voor 8,12 miljoen euro. De vrouw beweert dat de eigenaar van Film Heritage Inc. de Oekraïense president Volodymyr Zelensky is.
Maar de bewering dat de villa is verkocht is onjuist.
Vermeende koopovereenkomst zit vol fouten
De koopovereenkomst voor de Villa Bogensee is een vervalsing. De akte voor de verkoop zou zijn opgesteld door een advocaat genaamd Friederike Schulenburg. Ze vertelde aanvankelijk aan “t-online” dat het contract een vervalsing was. Toen AFP haar daar op 3 januari 2024 naar vroeg, legde Schulenburg in een telefoongesprek uit dat ze al meer dan 10 jaar niet meer als advocaat had gewerkt. In Duitsland mag een advocaat zijn beroep slechts uitoefenen tot de leeftijd van 70 jaar, maar Schulenburg is nu 80 jaar oud. Deze leeftijdsgrens is vastgelegd in het wetboek voor notarissen. Schulenburg had dus geen koopovereenkomst kunnen maken op 11 oktober 2023. Ze staat ook te boek als gepensioneerd notaris op de website van de Berlijnse Orde van Advocaten.
“Dit is een volslagen stomme vervalsing,” zei Schulenburg. “Noch de uiterlijke verschijning, noch de inhoud komt overeen.” De rechterbovenhoek van de eerste pagina is bijvoorbeeld meestal niet zwart gemaakt. “En de kop ‘Koopovereenkomst’ is complete onzin”. Op de zogenaamde titelpagina moet het woord ‘onderhandeld’ staan, en de naam en het adres van de notaris. “Er staat alleen ‘ambtswoning’,” zei ze. Het is volgens Schulenburg ook ongebruikelijk dat de onderhandelingspartners op deze pagina worden genoemd. Daarbij was haar handtekening onjuist, omdat ze altijd ondertekende met “Dr. Schulenburg” en niet met “F. Schulenburg” zoals in het vervalste document. Aangezien het document vervalst is, “is ze van plan juridische stappen te ondernemen”, zei Schulenburg .
Toch is er wel degelijk een verband tussen het bedrijf Film Heritage Inc. en de Oekraïense president: de Pandora Papers over belastingontwijking door rijke particulieren die in oktober 2021 werden gepubliceerd, bewijzen dat Film Heritage Inc. eigendom was van Zelensky en in 2019 werd overgedragen aan zijn vrouw Olena Zelenska.
Villa Bogensee is eigendom van deelstaat Berlijn
In een e-mail van 3 januari 2024 reageerde BIM op een vraag van AFP en verklaarde : “Deze informatie is onjuist.”BIM is een dochteronderneming van de Berlijnse deelstaat en is onder andere verantwoordelijk voor het beheer van openbare gebouwen die eigendom zijn van de deelstaat Berlijn. Een woordvoerder van de Berlijnse Senaatsadministratie van Financiën bevestigde in een e-mail van 4 januari 2024 dat het landgoed inderdaad eigendom is van de deelstaat Berlijn.
Het landgoed Villa Bogensee heeft een bewogen geschiedenis. Het landgoed is sinds 1913 eigendom van de deelstaat Berlijn en vanaf 1936 was het Goebbels’ tweede verblijf en officiële hoofdkwartier. Ook was het een locatie voor evenementen, legt het Leibniz Center for Contemporary History Potsdam uit in een digitaal project op haar website. Nadat het Rode Leger het na de Tweede Wereldoorlog kortstondig als militair hospitaal had gebruikt, nam de communistische Vrije Duitse Jeugd (FDJ) in maart 1946 haar intrek in de Villa Bogensee, bekend als het “Waldhof”, met haar zogenaamde “Centrale Jeugdleiderschool”. Vanaf de jaren 1950 werden er nog meer onderwijs- en woongebouwen voor de FDJ op het terrein gebouwd en na de Duitse hereniging in 1990 nam het Internationale Onderwijscentrum van de Internationale Federatie voor Maatschappelijk Werk zijn intrek in een van de gebouwen. Sinds 1999 staat het terrein leeg. Volgens mediaberichten kwamen in 2021 plannen aan het licht van een Reichsbürger-beweging, een groep die de soevereiniteit van de Duitse staat verwerpt, om het terrein te gebruiken onder het mom van een vereniging.
De laatste keer dat het BIM het pand probeerde te verkopen was ongeveer 10 jaar geleden, legde BIM-woordvoerster Johanna Steinke uit. Dit werd ook bevestigd door de Senaatsadministratie. “Dit ging gepaard met een uitgebreid proces, dat echter na een paar jaar zonder succes werd beëindigd”, legde Steinke uit. Er waren “geen haalbare aanbiedingen”.
Vandaag de dag is het vastgoedbeleid van Berlijn anders, voegde ze eraan toe. “Grond die eigendom is van de deelstaat wordt al jaren niet meer verkocht. In het geval van de Bogensee zei Steinke: “We zijn in gesprek met de federale overheid, de gemeente Wandlitz en de deelstaat Brandenburg en praten over mogelijke ontwikkelingsmogelijkheden voor het hele terrein.” Omdat het leeg staat en “hard aan renovatie toe is”, is dit “een langdurig proces”.
De woordvoerster van de senaatsadministratie bevestigde ook dat “het terrein of afzonderlijke delen van het pand” niet zijn verkocht. “Het landgoed is sinds 2001 niet meer gebruikt.” Volgens de Monumentenbeschermingswet van Brandenburg staat het landgoed ook geregistreerd als monument.
Sabine Mels is onbekend bij BIM
Naast de koopovereenkomst weerlegt BIM ook de bewering van de vrouw in de video dat ze een voormalige medewerker van BIM is. “We hadden en hebben geen medewerker met de naam Sabine Mels”, legt Steinke uit. “Dus de naam is ook verzonnen.”
Vermeende landhuizen en bezittingen van de Oekraïense president Zelensky, maar ook van de voormalige Oekraïense minister van Defensie Oleksiy Reznikov zijn het doelwit van veelvuldige desinformatie sinds de Russische aanval op Oekraïne in februari 2022. Berichten in het Duits meldden bijvoorbeeld ten onrechte dat Zelensky 11 miljoen US dollar per maand verdient en een landhuis in Florida heeft. Meer AFP-factchecks in verband met de oorlog in Oekraïne zijn hier te lezen.
