Op 3 september 2023 werd toenmalig minister van Defensie Oleksiy Reznikov ontslagen door president Volodymyr Zelensky. De Oekraïense president riep toen op tot een “nieuwe aanpak” in het ministerie, anderhalf jaar na de Russische invasie. Kort nadien begonnen posts met een foto te circuleren op sociale media waarop de voormalige minister te zien zou zijn terwijl hij feest vierde op een jacht in Zuid-Frankrijk nadat hij de regering had verlaten. Maar de bewering in de berichten in de posts zijn onjuist; de foto is genomen in de buurt van Istanbul, Turkije, in februari 2020, jaren voor de oorlog met Rusland.
“De ontslagen minister van Defensie van Oekraïne, Reznikov, hangt al rond op een jacht aan de Cote d’Azur.”, staat in een post van 10 september 2023, gepubliceerd op X, voorheen bekend als Twitter. Daar werd het bericht ongeveer 70 keer gedeeld. Vergelijkbare berichten werden gedeeld op verschillende sociale netwerken (hier, hier en hier) en in verschillende talen (hier en hier).
De bewering werd zelfs een grap op de meme-website 9GAG.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky kondigde op 3 september 2023 het vertrek aan van zijn minister van Defensie, als reactie op een oproep voor een “nieuwe aanpak” anderhalf jaar na de Russische invasie.
Reznikov, vervangen door de voormalige zakenman Rustem Umerov, heeft een groot deel van zijn ambtstijd besteed aan het mobiliseren van steun van de bondgenoten van Kiev.
In januari werd zijn plaatsvervanger gedwongen ontslag te nemen nadat het ministerie van Defensie ervan was beschuldigd voedselcontracten te hebben afgesloten tegen prijzen die twee tot drie keer hoger lagen dan de huidige prijzen voor basisvoedingsmiddelen. Hij gaf toen toe dat de eigen anticorruptieafdeling van het ministerie “gefaald” had in haar werk en “volledig opnieuw opgestart” moest worden.
Maar de foto die werd gedeeld op sociale media is uit zijn context getrokken: De foto is niet gemaakt na de verwijdering van Reznikov, ontdekte AFP.
Een omgekeerde zoekopdracht onthulde dat de foto online circuleerde in 2020 – onder meer in artikelen in het Russisch die de foto toeschreven aan Reznikov’s eigen Facebook-pagina – en genomen was voordat hij minister van Defensie werd.
Door een zoekopdracht op Facebook vond AFP de originele post van Reznikov. Naar die post werd ook gelinkt in de context die lezers toevoegden aan de eerder genoemde Nederlandse post op X, zoals te zien is in het bovenstaande screenshot. Op 14 februari 2020 deelde Reznikov verschillende foto’s van een feest op een boot om zijn verloving aan te kondigen met zijn inmiddels ex-vrouw Julia Zoria, met wie hij in 2020 trouwde.
Via een omgekeerde zoekopdracht naar het monument op de achtergrond identificeerde AFP dat de foto was gemaakt in Istanbul, Turkije, voor het Rumeli Fort, aan de Bosporus (hier gearchiveerd), rood omcirkeld in de foto.
Een zoekopdracht op Google Maps laat zien dat het fort ongeveer vanuit deze hoek vanaf de waterweg te zien is.
AFP was ook in staat om het jacht te identificeren, dat wordt geadverteerd als een particuliere verhuurservice (hier gearchiveerd).
Schijnbaar identieke elementen van het schip – hieronder omcirkeld – zijn te zien op de foto van Reznikov en op een foto van een jacht dat wordt geadverteerd op een toeristische website voor een “privé Bosporus cruise op een luxueus jacht”. Deze informatie bevestigt het feit dat de foto is genomen in Istanbul en niet aan de Franse Rivièra.
Via een zoekopdracht op Google heeft AFP geen bewijs gevonden dat Reznikov feest viert op een jacht na zijn recente ontslag uit de Oekraïense regering.
AFP heeft eerder andere desinformatie over de Russische invasie in Oekraïne ontkracht. Die factchecks zijn hier te lezen.
