De beweringen die online circuleren dat Jemen Israël “de oorlog heeft verklaard” zijn misleidend. Houthi-rebellen die delen van Jemen controleren, hebben gezegd dat ze op 31 oktober een raket- en drone-aanval op Israël hebben uitgevoerd. Ze verklaarden dat de actie een reactie was op de oorlog van Israël tegen de Palestijnse islamitische beweging Hamas. De Houthi-strijdkrachten vormen echter niet de internationaal erkende regering van Jemen. Ook hebben de Houthi noch de officiële regering een oorlogsverklaring afgelegd tegen Israël.
Israël is een intensieve militaire campagne begonnen tegen Hamas in Gaza na een verrassingsaanval door strijders van de islamitische beweging op 7 oktober waarbij 1200 mensen omkwamen, aldus Israëlische functionarissen. Tijdens de aanval namen Hamas-schutters meer dan 200 gijzelaars gevangen.
Het ministerie van Volksgezondheid in de door Hamas bestuurde Gazastrook zei op 13 november dat er sindsdien meer dan 11.000 mensen waren gedood in het gebied.
Op 31 oktober beweerden de Houthi-rebellen in Jemen, dat in een burgeroorlog is verwikkeld, dat ze een drone- en raketaanval op Israël hadden uitgevoerd.
De Houthi-rebellen zijn een door Iran gesteunde gewapende groep die in 2014 de Jemenitische hoofdstad Sanaa innam en een groot deel van het noordwesten van het land controleert. De groep maakt deel uit van wat Teheran “de as van het verzet” noemt, om te verwijzen naar de Islamitische republiek en haar geallieerde strijdkrachten in het Midden-Oosten, waaronder de Libanese Hezbollah en andere sjiitische strijdkrachten in Irak en Syrië.
Yahya Saree, woordvoerder van de Houthi-strijdkrachten, zei in een videoverklaring op 31 oktober dat de aanval “een reactie was op de oorlog van dat land tegen de Palestijnse Hamas”. AFP en andere internationale media berichtten over de verklaring.
Na zijn verklaring beweerden gebruikers in berichten op sociale media dat Jemen Israël “de oorlog had verklaard”.
“Jemen heeft Israël de oorlog verklaard”, luidt een deel van een Facebook-post van 1 november 2023, gekoppeld aan een video van een man in militair uniform die in het Arabisch spreekt.
Dezelfde bewering werd ook tientallen keren gedeeld in het Nederlands en kreeg duizenden weergaven op X, voorheen Twitter, en Telegram. Vergelijkbare beweringen dat Jemen “Israël de oorlog heeft verklaard” werden ook gedeeld in het Grieks, in het Engels en in het Frans.
De Houthi-strijdkrachten worden echter niet beschouwd als de officiële regering van Jemen. De internationaal erkende regering van Jemen, gesteund door Saoedi-Arabië, heeft geen oorlogsverklaring tegen Israël afgelegd.
En hoewel de Houthi-strijdkrachten een aantal aanvallen hebben opgeëist, hebben ze niet verklaard dat het land in oorlog is met Israël.
Politieke situatie in Jemen
In een e-mail van 7 november 2023 legde Jean-Loup Samaan, Senior Research Fellow aan het Middle East Institute van de Nationale Universiteit van Singapore, uit dat hoewel de Houthi’s nu de grootste gewapende groep in Jemen zijn, “ze niet de internationaal erkende Jemenitische regering vertegenwoordigen”.
“De VN is betrokken bij een proces van gesprekken dat uiteindelijk moet bepalen wie deze regering zal vormen, maar in geen geval kan uit een verklaring van de Houthi’s worden afgeleid dat deze de regering van Jemen juridisch of politiek zou binden,” schreef hij.
Het grootste deel van het noordwestelijke deel van het land wordt gecontroleerd door de Houthi-rebellen, wordt Aden en het omliggende gebied gecontroleerd door de Zuidelijke Overgangsraad (STC), een afscheidingsorganisatie uit Zuid-Jemen die internationaal niet wordt erkend en wordt gesteund door de Verenigde Arabische Emiraten.
De internationaal erkende regering, gesteund door Saoedi-Arabië, de Presidentiële Leiderschapsraad onder leiding van Rashad Muhammad al-Alimi, is sinds 2018 gevestigd in Riyad en controleert het oosten van het land, maar heeft moeite om zich in de regio te vestigen.
De Houthi’s controleren ongeveer een derde van het grondgebied van het land, waar 70 tot 80 procent van de bevolking woont. De rivaliserende krachten die de controle hebben over Jemen worden weergegeven in de volgende grafiek:
Kaart gemaakt door AFP waarop de gebieden te zien zijn die worden gecontroleerd door de Huthi-rebellen en de internationaal erkende regering. – AFP
In een telefoongesprek met AFP op 7 november 2023 zei Fatiha Dazi-Heni, onderzoeker naar veiligheid en politieke kwesties in de Golf aan het instituut voor strategisch onderzoek (Institut d’Etudes Stratégiques de l’Ecole militaire, IRSEM), dat hoewel de Houthi-rebellen de controle hebben over een groot deel van Jemen, “zij niet de officiële regering zijn” en dat we niet kunnen spreken van een “officiële oorlogsverklaring van Jemen”.
“De Houthi’s presenteren zichzelf in hun communiqués als de legitieme autoriteit in Jemen, net zoals ze deden toen ze de verantwoordelijkheid opeisten voor de aanval op Israël,” legde Dazi-Heni uit.
Beweringen die Saree’s verklaring framen als een oorlogsverklaring van Jemen zijn dus misleidend, omdat de Houthi-strijdkrachten niet het hele land controleren en niet de internationaal erkende regering zijn.
Houthi-aanvallen op Israël
In de videoverklaring van Saree op 31 oktober zei hij dat Jemen bij drie afzonderlijke operaties drones en ballistische raketten had afgevuurd en beloofde hij meer aanvallen. Dit meldde AFP ook in een verslag.
“De Jemenitische strijdkrachten … bevestigen dat ze kwalitatieve aanvallen zullen blijven uitvoeren met raketten en drones totdat de Israëlische agressie stopt,” zei Saree in een verklaring uitgezonden op Al-Masirah TV, de televisiezender van de rebellen. De verklaring werd ook hier op X geplaatst. Saree maakt geen specifieke oorlogsverklaring in zijn toespraak.
De nieuwszender France 24 publiceerde op 1 november een in het Engels nagesynchroniseerde versie van een deel van de videoverklaring (hier gearchiveerd).
Screenshot van een video uit de website van France 24, vastgelegd op 13 november 2023
AFP kon de authenticiteit van de beweringen over de aanvallen van 31 oktober niet onafhankelijk verifiëren. Het Israëlische leger rapporteerde een “vijandige vliegtuiginbraak” die waarschuwingssirenes liet afgaan in de buurt van Eilat, een vakantieoord aan de Rode Zee.
Abdelaziz bin Habtour, minister-president van de Houthi-regering, zei dat de rebellen “deel uitmaakten van de as van verzet” tegen Israël, die door Teheran gesteunde groepen in Libanon, Syrië en Irak omvat, en vochten met zowel “woorden als drones”.
Mohammed Al Basha, een Midden-Oostenanalist bij de in Virginia gevestigde onderzoeksgroep Navanti, zei dat ondanks deze verklaringen en claims van verantwoordelijkheid de Houthi rebellen “niet formeel de oorlog hebben verklaard”.
Basha wees erop dat de internationaal erkende regering een dergelijke bewering ook niet heeft gedaan.
“De internationaal erkende regering in Aden heeft de Israëlische militaire acties in Gaza bekritiseerd, maar heeft ook geen oorlogsverklaring afgegeven”, zei Basha tegen AFP op 2 november.
De internationaal erkende regering van Jemen veroordeelde de Israëlische bombardementen in een verklaring in het Arabisch en riep op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren om humanitaire hulp toe te laten tot Gaza. De Jemenitische regering beloofde echter geen interventie en dreigde niet met aanvallen.
Het conflict heeft ook de spanningen in de regio aangewakkerd, met grensoverschrijdende uitwisselingen tussen het Israëlische leger en Hezbollah, terwijl de Houthis op 6 november nog een drone-aanval hebben opgeëist.
Meer AFP-factcheckartikelen over de oorlog tussen Israël en Hamas zijn hier te lezen.
