Onze nieuwsbrieven - EDMO Belux

DisinfoCheck Roundup februari 2024

Van de redactie

Welkom bij DisinfoCheck Roundup, een nieuwsbrief vol met nieuws, factchecks en onderzoek naar desinformatie in België en Luxemburg.

2024 is alweer goed op gang en ook bij EDMO BELUX gebeurt er van alles. Na een welverdiende vakantie op het einde van 2023 gaan we weer verder waar we waren gebleven. We staan weer klaar om factchecks, onderzoeksresultaten en inzichten uit de medialiteratuur te delen. En we hebben goed nieuws: we zijn blij te kunnen mededelen dat de activiteiten van het Europees Waarnemingscentrum voor digitale media in België en Luxemburg in de toekomst naar alle waarschijnlijk worden voortgezet. De processen rond de subsidieovereenkomst voor de voortgezette cofinanciering voor EDMO BELUX en BENEDMO tot in 2026 zijn opgestart! Wat ligt er dit jaar verder in het verschiet?

Februari wordt een drukke en spannende maand voor de EDMO-gemeenschap met het wetenschappelijk congres van EDMO dat in Amsterdam plaatsvindt en met het Media Literacy Matters-congres in Brussel, waarvan EDMO BELUX een van de organisatoren is. Tijdens dit driedaagse congres belichten we verscheidene aspecten van digitale geletterdheid en mediageletterdheid in Europa. Het doel van het congres is initiatieven, tools, projecten en praktijken onder de aandacht te brengen en uit te wisselen die deelnemers in hun werk of in beleid kunnen verwerken. Er is een dag aan desinformatie gewijd, waarop enkele van onze projectpartners hun kennis en praktijken delen.

Verkiezingen worden een belangrijk thema in 2024. De Belgische en Europese verkiezingen in juni komen eraan en er staan nog meer verkiezingen op het programma in 2024. Het is daarom noodzakelijker dan ooit om het vertrouwen in nieuws en informatie te vergroten en mensen door de stortvloed aan online (des)informatie te loodsen. Daarom

heeft EDMO BELUX iktwijfel.be gelanceerd. De bedoeling van deze website is om internetgebruikers met twijfels door de online stroom van nieuws en (des)informatie te loodsen. Met vier korte, concrete en praktisch tips willen we meer zekerheid bij twijfel bieden. De website is zeker een bezoekje waard!
introduceerde Mediawijs en het EDUmake-consortium de EDUbox Politiek. Dit is nieuw en interactief lesmateriaal om jonge kiezers te helpen volwaardig mee te doen en op de verkiezingen voorbereid te zijn. De EDUbox is beschikbaar in het Engels en Nederlands en gericht op België.

Laten we samen de toekomst van mediageletterdheid en de democratie vormgeven.

Zara Mommerency, projectmedewerker nieuws- en informatiegeletterdheid, Mediawijs

Het laatste nieuws van EDMO BELUX

Ik twijfel. Onze nieuwste mediageletterdheidscampagne, opgezet door EDMO BELUX-partners Mediawijs en Média Animation, benoemt de twijfels die individuen mogelijk hebben wanneer zij hun weg moeten vinden in de overweldigende volume informatie die online beschikbaar is. De campagne benadrukt het belang van internet als aanvulling op traditionele nieuwsbronnen en erkent dat het moeilijk is om uit uiteenlopende meningen, sensatienieuws en wijdverspreide misinformatie te achterhalen wat waar is en wat niet. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, geeft deze in vier talen beschikbare campagne (Engels, Frans, Nederlands en Luxemburgs) vier praktische tips: bespreek je twijfels met mensen die je vertrouwt, zoek meerdere bronnen op, neem de tijd om erover na te denken en roep de hulp van experts in. Deze strategieën beogen individuen in staat te stellen informatie kritisch te beoordelen en duidelijkheid te vinden in tijden van infobesitas.
Het wetenschappelijk congres van EDMO in 2024, getiteld ‘Navigating the Complex Landscape of Disinformation’, vindt op 26 en 27 februari plaats in Amsterdam. EDMO BELUX levert bijdragen aan het programma met een reeks interessante presentaties: Tom Willaert en Trisha Meyer van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) duiken in de wereld van complotdenkers op Telegram tijdens hun prestentatie met de titel: ‘How scientific sources figure in online conspiracy theories: A mapping of heterogeneous couplings between medium, knowledge, and narrative on Telegram.’ Trisha Meyer en Agnieszka Vetulani-Cęgiel, eveneens van de VUB, bespreken vervolgens de complexiteit van transparantie en politieke reclame in hun presentatie getiteld: ‘Transparency as an empty signifier? Assessing transparency in EU and platform initiatives on online political advertising and actors.’ Verder verstrekken Victor Wiard en Geoffroy Patriarche van UCLouvain-Saint-Louis Bruxelles een kwalitatief perspectief op de ingang die dis- en misinformatie in België en Luxemburg vindt tijdens hun presentatie ‘It’s a very small country after all!’.
Sterke financiering van de media kan helpen nepnieuws aan te pakken. Uit ons onderzoek is gebleken dat de financiële gezondheid van de nieuwssector nauw verband houdt met de mate waarin mensen aan nepnieuws blootstaan. Een financieel gezonde nieuwssector kan helpen om de verspreiding van nepnieuws te bestrijden. Nepnieuws verslaan draait niet enkel om factchecken, maar vraagt ook om ondersteuning van de nieuwssector, zodat journalisten de middelen hebben om hun werk goed te doen.
De financiële levensvaarbaarheid van de nieuwsmediasector meten met betrekking tot desinformatie. In dit EDMO BELUX-onderzoek wordt een kader en controlematrixmodel voorgesteld waarmee de financiële levensvatbaarheid van de nieuwsmediasector kan worden bepaald. Het onderzoek biedt ook een overzicht van hoe financiële levensvatbaarheid kan worden gekarakteriseerd op basis van de belangrijkste vastgestelde impactfactoren uit de literatuur met betrekking tot de nieuwsmediasectoren.
Volkstheorieën bij info-democratische verstoringen. Gestoeld op het concept van ‘volkstheorieën’ verstrekt dit EDMO BELUX-onderzoek een uitgebreide en diepgravende verkenning van hoe het publiek in België en Luxemburg het fenomeen desinformatie en de relatie ervan tot de politiek en de democratie op verschillende manieren conceptualiseert. Met dit onderzoek wordt een bijdrage geleverd aan het bevorderen van het onderzoek op het snijvlak van journalistieke wetenschap en publieksonderzoeken en worden nieuwe inzichten aangereikt die helpen bij het nadenken over de courante beperkingsstrategieën.
Toezicht op beleid door platforms en overheden. U leest hier een selectie van recente EDMO BELUX-publicaties over het toezicht op beleid door platforms en overheden.

Onze factcheckersrubriek

Tot halverwege januari 2024 hebben onze factcheckpartners, AFP, RTBF en RTL-Luxembourg, 940 factchecks gepubliceerd in de vijf voor EDMO BELUX relevante talen.

Het gewapende conflict tussen Israël en Hamas heeft een storm aan desinformatie teweeggebracht die de sociale media overspoelde en die factcheckers bezig hield. Toen deze desinformatie de ronde begon te doen, hebben we een afzonderlijke categorie voor factchecks over het conflict toegevoegd. We hebben tegen eind januari veertig factchecks over dit onderwerp gepubliceerd.

In deze rubriek zetten we de recente en populairste (meest bekeken) factchecks voor iedere taal nog eens in de spotlight. Bezoek onze website voor nog meer factchecks.

Hebt u onze top-factchecks bekeken?


Gefactcheckt door AFP (in het Engels): Socialemediagebruikers om de tuin geleid door satirische, met AI gemanipuleerde video waarin Xi Jinping Engels spreekt	Gefactcheckt door AFP (in het Frans): Pas op: deze beelden van de tsunami in Japan komen uit 2011 en niet uit januari 2024	Gefactcheckt door AFP (in het Nederlands): Nee, het EMA heeft niet gezegd dat massale vaccinatie tegen covid 'ongeautoriseerd' was	Gefactcheckt door AFP (in het Duits): De gletsjers van de Himalaya worden door klimaatverandering getroffen	Gefactcheckt door RTL (in het Luxemburgs): Neppolitici maken reclame op YouTube
Lees er meer over	Lees er meer over	Lees er meer over	Lees er meer over	Lees er meer over

Wist u dat?

De EDMO-taskforce voor de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2024, waarvan EDMO BELUX een actief lid is, heeft een verslag over desinformatie tijdens de verkiezingen in Europa in 2023 gepubliceerd. Uit het verslag blijkt dat er in tien landen veel nepverhalen zijn verspreid, waarmee het rapport de noodzaak van degelijk factchecken benadrukt om de integriteit voor de komende Europese verkiezingen in 2024 te bewaken.
De ‘EDUbox Politiek: jouw stem in ons politiek systeem is ontwikkeld met bijdragen van EDMO BELUX-partner Mediawijs en heeft als doel jongeren inzicht te geven in hoe besluiten worden genomen. De EDUbox bevat audiovisuele inhoud en strategieën voor interactiviteit. De EDUbox is samengesteld om in de klas te worden gebruikt als voorbereiding op de Europese verkiezingen van 2024.
Het nieuwe verzamelsite voor factcheckartikelen van EDMO maakt kennisuitwisseling over desinformatie nog gemakkelijker. Met deze tool hebt u toegang tot de factcheckartikelen die door de EDMO-hubs zijn gepubliceerd. U kunt er bovendien eenvoudig inhoud zoeken en filteren.
Hoe kunnen we het publiek waarschuwen voor de gevaren van desinformatie? De Belgische vereniging zonder winstoogmerk Centre d’Action Laïque koos voor een innovatieve benadering. De vereniging heeft de (Franstalige) nepkrant ‘VRA!MENT’ (‘Echt waar’) uitgegeven die vol staat met extreemrechtse desinformatie, zogezegd uit het fictieve land Dystonia. In aanvulling op deze campagne is een speciale (Franstalige) website gelanceerd waarop de verhalen uit de krant worden ontkracht.

Events & Aankondigingen

Binnenkort:

26-27 februari: Het wetenschappelijk congres van EDMO, getiteld ‘Navigating the Complex Landscape of Disinformation’, vindt plaats in Amsterdam.
27 februari – 1 maart: Het in Brussel gehouden European Digital and Media Literacy-congres wordt georganiseerd door Mediawijs in samenwerking met EDMO BELUX en meerdere andere partners. Tijdens dit congres zetten we veel aspecten van digitale geletterdheid en mediageletterdheid in de kijker en worden initiatieven, tools, projecten en praktijken onder de aandacht gebracht en uitgewisseld om de Europese samenwerking te versterken.
18 maart: Tijdens de EDMO BELUX-lunchlezing van maart verdiepen we ons in ‘volkstheorieën bij info-democratische verstoringen’, een recent, diepgravend kwalitatief publieksonderzoek in België en Luxemburg. Victor Wiard en Geoffroy Patriarche zijn onze gastsprekers. Meld u hier aan!
CoDesign4Transitions. U kunt nog tot 26 februari reageren op de oproep voor dertien vacatures voor promovendi op het snijpunt van co-design, design voor duurzaamheid, diensten- en systeemdesign, democratische innovatie en klimaattransities. VUB, dat het EDMO BELUX-consortium leidt, werft een promovendus (m/v/x) aan die platformdesign gaat beoordelen op hun ondersteuning van klimaatgovernance.

Afgelopen evenementen:

Op 9 februari sprak de coördinator van EDMO BELUX Trisha Meyer tijdens het Winter School online policy panel van de VUB, getiteld ‘Examining the role of platforms and AI in elections’.
Op 30 januari hield Victor Wiard (EDMO BELUX, UCLouvain-Saint-Louis Bruxelles) een presentatie tijdens een onderzoeksseminar in Lille. In de presentatie sprak hij met name over de transnationale dimensie van mediaproductie en een diepgravend kwalitatief publieksonderzoek in België en Luxemburg naar de transnationale dimensie van info-democratische verstoringen, dat is uitgevoerd in het kader van de werkzaamheden van EDMO BELUX.
Op 26 januari deelde Zara Mommerency (Mediawijs, EDMO BELUX) haar ervaringen met mediageletterdheidscampagnes in een online EDMO-training: ‘Getting the most out of your Media Literacy Campaign.’
Op 19 januari introduceerde Alexandre Alaphilippe (EDMO BELUX, EU DisinfoLab) samen met Kalina Bontcheva (EDMO-adviesraad, CEDMO) richtlijnen voor opensource-onderzoek in het algemeen belang tijdens een online EDMO-training: ‘OSINT Uncovered: Enhancing Investigations with the ObSINT Guidelines.’

Events & Aankondigingen

Cipers, S. & Meyer, T. (2024). “Free Speech is not free reach”. How platforms self-regulate misinformation, political ads and election campaigns. Revue Politique Européenne.
Van Raemdonck, N. & Meyer, T. 2024. Why Disinformation is Here to Stay. A Socio-Technical Analysis of Disinformation as a Hybrid Threat. In L. Lonardo (ed.). Addressing Hybrid Threats: European Law and Policies. Cheltenham: Edward Elgar. (pp57-83). https://www.e-elgar.com/shop/gbp/addressing-hybrid-threats-9781802207392.html
Cipers, S., Meyer, T. & Lefevere, J. (2023). Government responses to online disinformation unpacked. Internet Policy Review 12(4). https://doi.org/10.14763/2023.4.1736

U vindt het laatste nieuws en de komende evenementen, maar ook onderzoek en publicaties op de EDMO BELUX-website.

DisinfoCheck Roundup oktober 2023

Van de redactie

Welkom bij DisinfoCheck Roundup, een nieuwsbrief vol met nieuws, factchecks en onderzoek naar desinformatie in België en Luxemburg.

In deze editie gaan we dieper in op de wondere wereld van misinformatie in verkiezingstijd, waarin rechtse thema’s worden opgeworpen in het democratisch debat in aanloop naar de landelijke verkiezingen in Luxemburg.

De verkiezingscampagnes voor de landelijke verkiezingen in Luxemburg zijn sinds 4 september van start gegaan. Maar liefst twaalf politieke partijen dingen mee naar zetels in het Luxemburgse parlement. Als we naar de uiteenlopende politieke opvattingen kijken, valt op dat het aantal rechtse en zelfs extreemrechts partijen sinds de verkiezingen van 2018 is toegenomen. Hierdoor krijgen (extreem)rechtse onderwerpen meer aandacht in de verkiezingscampagnes.

De thema’s veiligheid, bevolkingsgroei en immigratie, de Luxemburgse taal en persoonlijke vrijheid na corona zijn gemeengoed bij al deze partijen en het gevoerde debat over deze thema’s wordt vaak gebaseerd op onvolledige, verdraaide of ronduit valse informatie.

De kritiek op ongebreidelde groei is een van de rode draden in de campagnes van deze rechtse politieke partijen. Het programma van de grootste partij op rechts, de ADR, die op dit moment zitting heeft in het parlement, voedt de angst voor een staat met een miljoen inwoners, wat ‘catastrofale’ gevolgen zou hebben voor de levenskwaliteit van de Luxemburger. Volgens de ADR zou er met een referendum moeten worden besloten of de bevolking een dergelijke staat wel of niet wenselijk vindt. Bevolkingsgroei wordt gelijkgesteld aan immigratie en rechtse partijen willen een kwalitatievere immigratie. Bovenal is het narratief over asielzoekers hetzelfde als dat van extreemrechtse partijen in andere Europese landen. De ADR en gelijkgestemde partijen roepen op tot een strenger en sneller asielrecht voor zogenaamde ongegronde aanvragen, namelijk op grond van de economische voordelen van Luxemburg in plaats van politieke redenen.

De veiligheid van de bevolking is een ander thema voor deze rechtse partijen, waarvoor ze de officiële en Europese statistieken gemakkelijk omzeilen. Op basis van de Eurostat-gegevens over inbraken is Luxemburg op dit moment een van de gevaarlijkste landen in de Europese Unie. Deze cijfers worden zonder context aangehaald tijdens verkiezingsbijeenkomsten en op sociale media, maar doen geen recht aan de werkelijkheid. Deze statistieken worden enkel en alleen gebruikt om een klimaat van onveiligheid en dreiging te creëren, waarmee eisen tot het verminderen van immigratie en van de bevolkingsgroei worden gelegitimeerd. Kandidaten van extreemrechtse partijen gaan zelfs zo ver om de uitzetting en verbanning van ‘criminele’ buitenlanders te verlangen. Andere vragen om het recht op zelfverdediging, waaronder toestemming om een wapen te gebruiken ter verdediging van de eigen woning.

De langzame maar onvermijdelijke teloorgang van de Luxemburgse taal is nog een thema dat perfect in hun straatje past en waarvoor de Luxemburgse kiezer zou moeten worden gewaarschuwd. Ook hier vertrouwen rechtse partijen, waaronder de ADR, op peilingen en statistieken die uit hun context zijn gehaald om aan te tonen dat de Luxemburgse cultuur en identiteit in gevaar verkeren.

De negatieve sfeer die extreemrechtse partijen creëren is betrekkelijk nieuw voor het Groothertogdom Luxemburg. Hoewel de thema’s in de verkiezingsprogramma’s vaak genuanceerd worden geformuleerd, wijken de toespraken van kandidaten op sociale media hiervan af. Het gaat noodzakelijk zijn om de berichten van kandidaten met extreme opvattingen nauwlettend te volgen en, waar nodig, desinformatie via de nationale media te weerleggen om een evenwichtig democratisch debat tijdens deze verkiezingsstrijd te garanderen.

RTL Luxembourg, 11 september 2023

Het laatste nieuws van EDMO BELUX

In België is een storm van online desinformatie losgebarsten rond het herziene lespakket EVRAS, met schade en onrust in de echte wereld als gevolg. Het EVRAS-lespakket werd valselijk beschuldigd duistere bijbedoelingen erop na te houden en in enkele weken tijd zijn er scholen in brand gestoken en ligt de democratie onder vuur. Nu digitale fabeltjes de werkelijkheid doen vervagen, is het des te urgenter om dergelijke verhalen te bestrijden. Lees er hier meer over (in het Engels).
Mediawijs heeft drie lerarenhandleidingen ontwikkeld om jongeren uit iedere graad van het secundair onderwijs te leren omgaan met nieuws, online (des)informatie en hoe ze een mening kunnen vormen. Als onderdeel van de EDMO BELUX-activiteiten zijn deze handleidingen vertaald in het Engels en u kunt deze hier.
Er zijn op Europees niveau en op nationaal niveau in de EU-lidstaten meerdere juridische en niet-juridische kaders ingevoerd om de veranderlijke uitdaging van desinformatie het hoofd te bieden. EDMO BELUX bekeek de regelgeving over desinformatie in België (Engels) en Luxemburg (Engels).

Onze factcheckersrubriek

Tot eind september hebben onze factcheckpartners, AFP, RTBF en RTL-Luxembourg, 800 factchecks gepubliceerd in de vijf voor EDMO BELUX relevante talen. Zoals te verwachten in het huidige desinformatietijdperk ontstond er rond alle grote nieuwsgebeurtenissen van de afgelopen maanden nepnieuws, bijvoorbeeld bij de bosbranden in Hawaï, de aardbeving in Marokko, de overstromingen in Libië, de oorlog in Oekraïne en corona. We besteden ook steeds meer aandacht aan met AI gemaakte desinformatie, zoals in deze factcheck over Tom Cruise en een andere over een robot die een mens verslaat in tafeltennis (beide in het Frans).

In deze rubriek zetten we de recente en populairste (meest bekeken) factchecks voor iedere taal nog eens in de spotlight. Bezoek onze website voor nog meer factchecks.

Hebt u onze top-factchecks bekeken?


Gefactcheckt door AFP (in het Engels): Video toont Oekraïense gevangenenruil, in tegenstelling tot pro-Russische beweringen	Gefactcheckt door AFP (in het Frans): Coronavaccins veroorzaken geen vleesallergie	Gefactcheckt door AFP (in het Nederlands): Er is geen mogelijk dodelijke “nieuwe muggenbeet” ontdekt	Gefactcheckt door AFP (in het Duits): Deze video met sneeuw toont een februaridag in Turkije, geen zomerdag in Duitsland	Gefactcheckt door RTL Lëtzebuerg (in het Luxemburgs): Toont deze grafiek hoe radioactief water uit Fukushima in de zee wordt verspreid?
Leer er meer over	Leer er meer over	Leer er meer over	Leer er meer over	Leer er meer over

Wist u dat?

Wat doen heel grote online platforms en zoekmachines voor het uitvoeren van de gedane toezeggingen om desinformatie tegen te gaan? Lees hier (in het Engels) de inzichtelijke analyse van het Bulgaars-Roemeens Observatorium voor digitale media (BROD) over de door platforms genomen acties tegen desinformatie. U leest hier (in het Engels) de Monitor op de Praktijkscode voor desinformatie (CoP) van GADMO en EDMO Ierland, dat in samenwerking met meerdere EDMO-hubs is voorbereid. In dit verslag (in het Engels) van NORDIS wordt ingegaan op hoe westerse platformondernemingen reageerde op de stortvloed aan desinformatie die volgde op de Russische inval in Oekraïne en hoe de Communityrichtlijnen van het Chinese socialemediabedrijf TikTok zijn veranderd met betrekking tot schadelijke inhoud.
Bert Pieters (Mediawijs) en Martin Culot (Média Animation) van EDMO BELUX gaven een interview voor de ‘Digital Media Literacy in EDMO Round Table’-reeks over mediageletterdheid. Lees hier het interview (in het Engels).
De septembereditie van ‘het beste van factchecking’ is hier Op deze kaart vindt u de beste factcheckinhoud (in het Engels) die door EDMO en de hubs zijn gemaakt in september.
Ondanks het EU-verbod is Russia Today, een aan de Russische overheid gelieerd mediakanaal, nog steeds actief in Nederland en België. Benjamin Strick, Onderzoeksdirecteur bij het Centre for Information Resilience, legt in dit X-draadje (voorheen Twitter) uit hoe Russia Today de sancties probeert te omzeilen.
Uit een groot aanbod van mediageletterdheidsmaterialen die desinformatie behandelen, heeft BENEDMO tien gratis hulpbronnen geselecteerd die de hub aanbeveelt voor Nederlandstaligen. U kunt de aanbevelingen hier

Events & Aankondigingen

Binnenkort:

11-12 oktober: Het jaarlijkse congres van EU DisinfoLab brengt toonaangevende deskundigen en belanghebbenden uit de volle breedte van het desinformatieveld samen voor een mix van sessieonderdelen en interessante netwerkmogelijkheden. U kunt het programma hier
12 oktober: De Nieuws in de Klas-dag is een niet te missen evenement voor wie geïnteresseerd is in de vraag hoe we jongeren de benodigde vaardigheden geven om hun weg te vinden in het nieuws en (des)informatie in Vlaanderen. Deze dag wordt georganiseerd in Brussel. Meld u hier aan hier.
26 oktober: Google organiseert het evenement Fighting Misinformation Online 2023, dat plaatsvindt in Brussel. De middagsessie wordt gelivestreamd. Meld u hier
13-14 november: Het congres ‘Tackling disinformation: Strengthening democracy through information integrity’ vindt plaats in Parijs. Meld u hier
20-21 november: De eerste editie van het European Congress on Disinformation and Fact-Checking vindt plaats in Madrid en online, met nadruk op het thema ‘Disinformation Across the EU-Ukraine Media Landscape’. Meld u hier
26-27 februari 2024: Het wetenschappelijk congres van EDMO wordt in 2024 georganiseerd in Amsterdam. U kunt nu uw bijdragen indienen.
Neem een kijkje bij de aanstaande online trainingssessies die worden gehouden als onderdeel van het EDMO-trainingsprogramma en meld u hier

Afgelopen evenementen:

In september waren we in de gelegenheid twee EDMO BELUX-lunchlezingen bij te wonen: Op 4 september hield Guillaume Kuster een boeiende presentatie over het nieuwste onderzoek van CheckFirst naar een grootschalige oplichtingsoperatie die nietsvermoedende slachtoffers benaderde via Facebook-advertenties. Op 14 september deelde Bert Piets waardevolle inzichten over hoe we doeltreffend kunnen omgegaan met negativiteit op socialemediaplatforms. U kunt de opnames van de lezingen hier en hier
Van 12 tot 14 september toonden Victor Wiard en Geoffroy Patriarche enkele resultaten van het onderzoek voor EDMO BELUX onder leiding van UCLouvain Saint-Louis Bruxelles. Zij deden dit tijdens het in Porto (Portugal) gehouden congres genaamd ‘Disrupted or disruptive audiences? From reception to participation in a post-truth era’. Meer informatie leest u hier.
Op 28 september organiseerde EDMO BELUX een rondetafelgesprek in Luxemburg over mediageletterdheid, educatieve hulpmiddelen om desinformatie te bestrijden en over kunstmatige intelligentie. U leest er hier meer over.

Events & Aankondigingen

Tuters, M., Willaert, T. & Meyer, T. 2023. Real numbers. How science gets drawn into global conspiracy narratives. Issues in Science and Technology, Spring 2023, 32-36. https://doi.org/10.58875/POZR1536

U vindt het laatste nieuws en de komende evenementen, maar ook onderzoek en publicaties op de EDMO BELUX-website.

DisinfoCheck Roundup juli 2023

Van de redactie

Welkom bij alweer een nieuwe DisinfoCheck Roundup, een nieuwsbrief boordevol nieuws, factchecks en onderzoek naar desinformatie in België en Luxemburg.

In deze uitgave ligt de focus op de desinformatietrend die samenhangt met de snelle opkomst van generatieve artificiële intelligentie (AI) zoals MidJourney of DALL-E. Na de omloop van inmiddels beroemde foto’s van Donald Trump in de gevangenis, Emmanuel Macron tussen de demonstranten in Frankrijk of paus Franciscus in een hippe jas hebben factcheckers de afgelopen maanden een toename waargenomen in het gebruik van deze technologie, die in 2023 al een aanzienlijke impact heeft gehad op het desinformatie-ecosysteem.

Sterker nog, generatieve AI, waarmee gebruikers bijvoorbeeld afbeeldingen kunnen maken op basis van een eenvoudige tekstbeschrijving, is nu een krachtig hulpmiddel voor hen die willen proberen de publieke opinie te manipuleren door valse verhalen te ondersteunen met afbeeldingen.

Eind mei circuleerde op Twitter een afbeelding van een explosie in de buurt van het Pentagongebouw in Washington. Binnen enkele minuten werd ze gedeeld door talloze geverifieerde accounts met blauwe vinkjes, waaronder een account dat ten onrechte beweerde verbonden te zijn aan Bloomberg News. De inhoud vertoonde kenmerken die overeenkwamen met artificiële intelligentie en had genoeg tijd om een concrete impact teweeg te brengen. Kort nadat de afbeelding begon te circuleren op Twitter, nam de Amerikaanse aandelenmarkt een opvallende duik.

Er worden tools ontwikkeld voor het detecteren van dergelijke technologie om factcheckers te helpen bij het tegengaan van deze nieuwe vorm van desinformatie. In dit stadium is er echter nog geen tool die een perfecte detectie mogelijk maakt. Het lijkt er dus op dat dit een nieuw spelletje verstoppertje wordt.

Europese wetgeving over AI wil het watermerken van door AI gegenereerde content verplichten, maar aangezien de technologie wereldwijd is, lijkt het erop dat dit slechts het begin is van een nieuw tijdperk waarin de authenticiteit van afbeeldingen die via sociale media worden verspreid, steeds moeilijker te detecteren zal zijn.

Grégoire Ryckmans, journalist, RTBF

Laatste EDMO BELUX nieuws

EDMO BELUX heeft een samenvatting gepubliceerd met drie belangrijke bevindingen van het vergelijkend onderzoek dat in het voorjaar van 2022 werd uitgevoerd. Het onderzoek trachtte inzicht te krijgen in blootstelling aan, geloof in, waargenomen oorzaken van en oplossingen voor desinformatie in vier regio’s – Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Luxemburg – en de bevindingen waarschuwen ons. Lees hier.
Voortbouwend op het laatste onderzoek van CheckFirst, dat een grootschalige zwendel aan het licht bracht met meer dan 1500 Facebookadvertenties die gebruikers naar meer dan 160 domeinen lokten waar fake mediasites werden gehost, hebben EU DisinfoLab en EDMO BELUX dieper gegraven in de Belgische casussen – misleidende campagnes die zich voordoen als zes nieuwsmediaorganisaties, waaronder Le Soir en De Standaard. Bekijk ons onderzoek hier.
EDMO BELUX publiceerde factsheets over het desinformatielandschap in België en Luxemburg, als onderdeel van de reeks landenfiches van EU DisinfoLab. Ze presenteren de essentie van het desinformatielandschap in elk land in een korte samenvatting, met de nadruk op de meest emblematische gevallen van desinformatie, terugkerende verhalen, de actoren in de gemeenschap en de beleidsinitiatieven. Bekijk de Belgische factsheet hier en de Luxemburgse hier.

Onze factcheckersrubriek

Sinds het begin van ons project hebben onze partners voor factchecking, AFP, RTBF en RTL Luxemburg, 700 factchecks gepubliceerd in de vijf talen van EDMO BELUX! De oorlog in Oekraïne, de gevolgen van de COVID-19 pandemie en klimaatverandering – de gebruikelijke terugkerende onderwerpen blijven. Er is echter ook een opvallende toename van het aantal factchecks met betrekking tot artificiële intelligentie. En gezien de toenemende aanwezigheid van AI in het dagelijks leven en het gebruik van deze technologieën om desinformatie te verspreiden, verwachten we dat onze digitale onderzoeksjournalisten de komende maanden meer factchecks over dit onderwerp zullen produceren.

In dit deel belichten we de recente top factchecks (in aantal weergaves) voor elke taal. Bezoek onze website om andere factchecks te ontdekken!

Hebt u onze top-factchecks bekeken?

NewsLetter - July NL


Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Engels): Computergegenereerde afbeelding van 'reus' toont niet de laatste levende Neanderthaler	Factcheck uitgevoerd door RTBF (in het Frans): Gebruikt China artificiële intelligentie om de hersenen van leerlingen te 'controleren'?	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Nederlands): Parijs viert Pride-maand - maar er is geen gigantische regenboogvlag geïnstalleerd rond de Arc de Triomphe	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Duits): Deze video's tonen geen elektrische auto die in brand staat in Milaan	Factcheck uitgevoerd door RTL Lëtzebuerg (in het Luxemburgs): Foto's van pauselijk huwelijk gemaakt met artificiële intelligentie
Lees meer	Lees meer	Lees meer	Lees meer	Lees meer

Wist u dat?

Het European Digital Media Observatory (EDMO) publiceert een maandelijks bijgewerkte interactieve kaart waarop de beste content rond factchecking wordt getoond die door EDMO en de nationale en regionale hubs is geproduceerd. Bekijk de derde uitgave hier!
In de aanloop naar de verkiezingen werkt Mediawijs samen met andere partners uit Vlaanderen, Nederland en Kroatië aan drie EDUboxen over politiek, politieke taal en ideologie. Dit kant-en-klare lesmateriaal om jongeren voor te bereiden op hun eerste stemervaring zal in november – gratis – beschikbaar zijn.
Onze VUB-collega’s Trisha Meyer (redacteur), Tom Willaert, Jonas Lefevere en Ike Picone (auteurs) droegen bij tot een jarenlange reflectie over de academische benadering van ‘waarheid’. Dit resulteerde in een POINcaré edited volume, hier beschikbaar als open access (in het Nederlands, Engelse vertaling volgt binnenkort). De diverse bijdragen vertegenwoordigen een kleurrijke en gevarieerde reeks reflecties vanuit radicaal verschillende disciplines en met sterk uiteenlopende interpretaties van wat waarheid betekent. We denken na over Wat is waarheid? Wie bepaalt wat waar is en op welke gronden? Welke rol kunnen en moeten wetenschappers als experts in dit alles spelen? Speelt de digitale revolutie een cruciale rol in onze omgang met alles wat we als waar beschouwen? In een (digitaal) post-waarheidstijdperk benadrukken we het blijvende belang van het nastreven van waarheid (waarheden), het uitleggen van het proces van wetenschappelijk onderzoek en het aangaan van maatschappelijke debatten. Wetenschap draait om onzekerheid en we beschouwen deze onzekerheid als een wezenlijk element in de zoektocht naar waarheid.

Events & Aankondigingen

Binnenkort:

Freedom not Fear, een jaarlijkse onconferentie over privacy en digitale rechten, vindt plaats in Brussel op 1-4 september. De details vindt u hier.
De EDMO BELUX Lunch Lecture-reeks gaat na de zomervakantie weer verder. De eerste bevestigde datum is 4 september, met als gastspreker Guillaume Kuster die ons het uitgebreide onderzoek van CheckFirst naar een grootschalige zwendeloperatie met Facebook-advertenties zal voorstellen. Meld u hier aan / Save the date en blijf op de hoogte van de komende edities!
De eerste jaarlijkse EU DisinfoLab 2023-conferentie buiten Brussel zal plaatsvinden op 11-12 oktober 2023 in Krakau, Polen. Meld u aan en bekijk het programma hier.
Het EDMO-trainingsprogramma, gericht op het ondersteunen van verschillende belanghebbenden bij het begrijpen en aanpakken van online desinformatie, biedt een selectie van online en persoonlijke modules over onderwerpen als mediageletterdheid, factchecking en OSINT, onderzoek naar desinformatie en beleidsanalyse. De lijst met komende trainingen is hier
Een nieuwe uitgave van de ‘Nieuws in de Klas-dag’ zal plaatsvinden op 12 oktober 2023 in Brussel. Dit is een absolute must voor iedereen die jongeren wil ondersteunen in het versterken van hun vaardigheden om om te gaan met nieuws en (des)informatie in Vlaanderen. Save the date en blijf op de hoogte voor meer informatie!
Van 28 februari tot 1 maart 2024 vindt in Brussel een conferentie plaats over de vele gezichten van mediageletterdheid. Dit driedaagse event wordt georganiseerd in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Save the date(s)!

Voorbije events:

Voor de derde EDMO BELUX Lunch Lecture op 16 mei, getiteld ‘Waarheid of vertrouwen?’, mochten we als gastspreker Eline Severs verwelkomen, assistent-professor aan het departement Politieke Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). U kunt de slides van haar presentatie hier
Op 25 mei vond in Brussel de EDMO Jaarconferentie 2023 plaats, waar media- en beleidsdeskundigen, beleidsmakers, academici, regelgevers, journalisten en leden van maatschappelijke organisaties bijeenkwamen om te kijken naar de uitdagingen van online desinformatie en hoe deze aan te pakken. EDMO BELUX was sterk aanwezig op het event en het werk van de hub België-Luxemburg werd toegelicht in een speciale stand in de lobby, naast andere EDMO-hubs. We maken ook deel uit van de ‘EDMO Election Taskforce’ die tijdens de conferentie wordt gelanceerd. Lees er hier meer over.
Op 13 juni gaf Tom Willaert (Vrije Universiteit Brussel / EDMO BELUX) samen met Armin Pournaki (ENS, Sciences Po médialab, MPI Leipzig) een lezing in het kader van een gezamenlijk DE FACTO-event in Sciences Po médialab, Parijs, over desinformatie en narratieven van sociale media. De lezing richtte zich op kwesties van steekproeftrekking en inhoudsanalyse door het bespreken van een onderzoek naar Nederlandstalige antagonistische gemeenschappen op Telegram, uitgevoerd in het kader van het EDMO BELUX-project. De presentatie behandelde in het bijzonder hoe netwerken van geassocieerde, antagonistische Telegramkanalen kunnen worden geïdentificeerd op een inductieve manier en hoe we thematische evoluties kunnen detecteren in de berichten die voorkomen in deze kanalen. Het tweede deel van de lezing ging in op de meer algemene kwestie van narratieven en hoe je het concept kunt operationaliseren om narratieve sporen uit tekst te halen. Hiertoe werden een eerste methodologische aanpak en instrumenten voorgesteld die ontwikkeld werden in het EDMO BELUX-zusterproject SoMe4Dem (Horizon Europe Social Media for Democracy). Meer informatie over de lezing vindt u hier.
Op 20 juni organiseerde Mediawijs, in het kader van EDMO BELUX, Desinforum, een netwerkevent om de uitdagingen en kansen in de strijd tegen desinformatie te bespreken. Drie EDMO BELUX keynote-sprekers inspireerden 50 onderzoekers, journalisten en mediageletterden uit Vlaanderen en Franstalig België. De Vlaamse Minister van Media, Benjamin Dalle, stelde ook het nieuwe Kenniscentrum voor Mediaonderzoek voor en benadrukte de samenwerking op dit gebied. Lees meer en bekijk de presentaties van de sprekers hier.
Op 28 juni doken we tijdens een webinar, georganiseerd door EU DisinfoLab, in de verschillende en unieke desinformatielandschappen binnen Europa, met behulp van onze reeks landenfiches, waaronder die van België en Luxemburg. Bekijk de opname van het webinar hier!
Op 3 juli organiseerde het EU DisinfoLab een webinar ‘Polluting the truth about climate change’ (Vervuilde waarheid over klimaatverandering). Tijdens het gesprek kwamen enkele thema’s aan bod die werden geïntroduceerd in deze EDMO BELUX-studie over de groeiende desinformatiedreiging tegen klimaatverandering in België, waaronder ontkennende en samenzweerderige inhoud waarin oplossingen voor klimaatverandering ten onrechte worden afgeschilderd als vrijheidsbeperkingen en waarin klimaatverandering als wapen wordt gebruikt om politieke agenda’s te bevorderen. De opname van het webinar zal binnenkort hier online staan.

Events & Aankondigingen

Tuters, M., Willaert, T., Meyer, T. (2023). Real numbers. How science gets drawn into global conspiracy narratives. Issues in Science and Technology, Spring 2023, 32-36. https://doi.org/10.58875/POZR1536
Bauwens, J., Ginis, V., Meyer, T., Van Kerkhove, B., Verstrynge, K. (2023). Inleiding. In: J. Bauwens, V. Ginis, T. Meyer, B. Van Kerkhove, K. Verstrynge (eds.) Een vraag naar waarheid. POINcaré series. Brussel: VUBPRESS. (pp15-19). https://www.aspeditions.be/en/book/een-vraag-naar-waarheid/19326
Cipers, S., Meyer, T. & Lefevere, J. (2023). Utilitaristische waarheden: hoeveel desinformatie en wantrouwen kan een democratie tolereren? In: J. Bauwens, V. Ginis, T. Meyer, B. Van Kerkhove, K. Verstrynge (eds.) Een vraag naar waarheid. POINcaré series. Brussel: VUBPRESS. (pp.142-147). https://www.aspeditions.be/en/book/een-vraag-naar-waarheid/19326
Willaert, T., Picone, I. & Van Raemdonck, N. (2023). Waarheid (waarheden) voorbij factchecking: de ontkrachting van misinformatie levert haar eigen wetenschappelijke beloning op. In: J. Bauwens, V. Ginis, T. Meyer, B. Van Kerkhove, K. Verstrynge (eds.) Een vraag naar waarheid. POINcaré series. Brussel: VUBPRESS. (pp.156-162). https://www.aspeditions.be/en/book/een-vraag-naar-waarheid/19326

Bekijk de laatste nieuwsberichten en events, evenals onderzoek en publicaties op de EDMO BELUX-website!

DisinfoCheck Roundup april 2023

Van de redactie

Welkom bij alweer een nieuwe DisinfoCheck Roundup, een nieuwsbrief boordevol nieuws, factchecks en onderzoek naar desinformatie in België en Luxemburg.

In deze uitgave staat mediageletterdheid centraal. Voortaan vindt u op onze website een overzicht van de beste educatieve tools uit België en Luxemburg, die leerkrachten, bibliotheekpersoneel, jeugdwerkers en andere opvoeders kunnen helpen om hun doelgroep weerbaarder te maken tegen desinformatie. Er is ook een nieuwe rubriek met inzichten over mediageletterdheid op de website, waar we nieuwe of reeds grondig geteste ervaringen en kennis delen – zaken die we ook zullen bespreken op de jaarlijkse [EDMO-conferentie op 25 mei.

Deze nieuwsbrief bevat ook een overzicht van de populairste factchecks van de eerste maanden van 2023 en we blikken terug op enkele van onze online en offline activiteiten, zoals het trainingevent over mediageletterdheid in Franstalig België en de eerste “Lunch Lecture”, een nieuwe reeks informele bijeenkomsten over onderzoek naar desinformatie, polarisatie en digitalisering. De volgende Lunch Lecture vindt plaats op 16 mei.

Veel leesplezier!

Bert Pieters, medewerker desinformatie, polarisatie en online haat bij Mediawijs, coördinator van de activiteiten rond mediageletterdheid in EDMO BELUX

Laatste EDMO BELUX nieuws

Om de complexe en steeds veranderende veelheid aan nieuws en informatie die vandaag de dag op ons afkomt aan te kunnen, moeten we ons vertrouwd maken met nieuws, feiten en meningen. EDMO BELUX heeft een reeks tools uit België en Luxemburg samengesteld die leerkrachten en andere opvoeders kunnen helpen om jongeren en volwassenen weerbaar te maken tegen desinformatie. U vindt ze in het Engels, Nederlands en Frans op de website van EDMO BELUX.
Een nieuwe EDMO BELUX & EU DisinfoLab studie analyseert de stromen van klimaat desinformatie in België. Lees het hier.
In maart gingen we van start met de EDMO BELUX Lunch Lectures, een reeks informele bijeenkomsten over onderzoeksthema’s als desinformatie, haatspraak, polarisatie en digitalisering. De eerste uitgave, met Grégoire Lits (UCLouvain), behandelde het meten en definiëren van informatiekwetsbaarheid en de tweede, met Brecht Castel, besprak OSINT – u kunt de opnames hier en hier bekijken. Mis de volgende niet, op 16 mei – schrijf u nu hier in!

Onze factcheckersrubriek

Sinds het begin van ons project hebben onze partners voor factchecking, AFP, RTBF en RTL Luxemburg, 624 factchecks gepubliceerd in de vijf talen van EDMO BELUX! De enorme aardbevingen in Turkije en Syrië hebben veel desinformatie en bijbehorende factchecks opgeleverd. De oorlog in Oekraïne blijft ook bovenaan het nieuws, samen met de COVID-19 pandemie.

In dit deel belichten we de recente top-factchecks (in aantal weergaves) voor elke taal. Bezoek onze website om andere factchecks te ontdekken!

Hebt u onze top-factchecks bekeken?


Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Engels): Video toont Oekraïens presidentieel paar niet zingend	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Frans): Het Internationaal Strafhof heeft "toegegeven" dat het Vladimir Poetin niet kan veroordelen? Dit is misleidend	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Nederlands): Trouw schreef niet dat vaccinatie de oorzaak is van een hoog sterftecijfer	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Duits): Diëten op basis van bloedgroepen hebben geen wetenschappelijke basis	Factcheck uitgevoerd door RTL Lëtzebuerg (in het Luxemburgs): Zullen we in de toekomst insecten eten zonder het te weten?
Lees meer	Lees meer	Lees meer	Lees meer	Lees meer

Wist u dat?

Een groot deel van ons leven speelt zich digitaal af en dat is superhandig! Maar we moeten ook voorzichtig zijn – denk maar aan hackers die onze gegevens willen stelen. EDMO BELUX-partner Mediawijs heeft, samen met imec vzw, Cyber Security Coalition, DNS Belgium, Digital for Youth, brightlab en Center for Cyber Security Belgium, het educatief pakket EDUbox Cybersecurity ontwikkeld. Met EDUbox leren jongeren dat ze van digitale bescherming gemakkelijk een goede gewoonte kunnen maken. Beschikbaar in het Nederlands en het Frans.
Tegenwoordig bepalen algoritmen vaak welke video’s, berichten of accounts we te zien krijgen. CrossOver, een project van EDMO BELUX-partner EU DisinfoLab heeft, samen met Savoir Devenir, Apache en CheckFirst, een educatieve toolkit ontwikkeld om studenten vertrouwd te maken met de wereld van algoritmen. Artikels, podcasts, quizzen en posters zijn beschikbaar in het Engels en het Nederlands.
Om het landschap van mediageletterdheid in Europa in kaart te brengen, stelt de EDMO landprofielen op die een overzicht bieden van mediageletterdheid, met informatie over nationaal beleid, belanghebbende sleutelfiguren en de status van mediageletterdheid in het nationale curriculum en buiten het formele onderwijs. Nieuwe landen, waaronder België, zijn toegevoegd aan de mapping – neem hier een kijkje!
In het kader van het European Fact-Checking Standards Network (EFCSN) zijn nieuwe richtsnoeren voor OSINT-onderzoeken van openbaar belang opgesteld. Deze niet-bindende richtsnoeren bieden organisaties die openbrononderzoeken uitvoeren een kader met goede praktijken en een mogelijkheid om na te denken over hun methodologie, vaardigheden en documentatie en deze eventueel te verfijnen. Kom meer te weten over de OSINT-richtsnoeren – bekijk een opname van een webinar die de richtsnoeren voorstelt!
Action Médias Jeunes, een jongerenorganisatie voor media-educatie gericht op jongeren in de Federatie Wallonië-Brussel, heeft een nieuwe educatieve tool ontwikkeld voor studenten om een kritische houding ten opzichte van informatie te ontwikkelen en het werk van journalisten te belichten. Lees hier (in het Frans) meer en download de gratis tool, “C’est pas sourcé”, hier (in het Frans).
De Belgisch-Nederlandse EDMO-hub BENEDMO-partners werkten samen rond een onderzoek naar het nep-gezondheidsapparaat Healy en de verkooptactieken erachter. Dit zogenaamde frequentieapparaat wordt op de markt gebracht met de belofte dat het helpt tegen tal van medische problemen, maar uit onderzoek blijkt dat het helemaal niets doet. Lees hier meer (in het Nederlands)!

Events & Aankondigingen

Binnenkort:

EDMO 2023 Jaarconferentie wordt op 25 mei in Brussel georganiseerd. Save the date en blijf op de hoogte voor meer informatie en inschrijvingen!
Op 13 juni zal Tom Willaert (VUB) een toespraak houden in het kader van een gezamenlijke EDMO BELUX De Facto in SciencesPo médialab (Parijs) over “narratives and platform affordances”. Save the date!
Op 29 juni organiseren de Europese Commissie en de onderzoeksprojecten AI4media, AI4Trust, TITAN en vera.ai een eendaagse conferentie in Brussel over de toekomst van AI en wat dit betekent voor het bestrijden van desinformatie. Meer info en de mogelijkheid in te schrijven volgen binnenkort!

Voorbije events:

EDMO BELUX heeft al twee trainingevents over mediageletterdheid georganiseerd. Neem een kijkje en zie wat er gaande was in Vlaanderen en in Franstalig België. En bereid u voor op het trainingevent in Luxemburg in juni – meer info volgt binnenkort!
Op 28 februari organiseerden EDMO BELUX en het CrossOver-project gezamenlijk een webinar om een studie voor te stellen van het Belgische medialandschap zoals weergegeven door Google News, waaruit bleek welke resultaten werden gepromoot bij het zoeken op een reeks door CrossOver gemonitorde trefwoorden en welke tot bij de Belgische gebruikers werden gepusht. Bekijk de opname van het webinar hier en lees de CrossOver-studie hier.
Op 15 maart ontving het Engage-onderzoekslab, samen met het EDMO BELUX-team, Alban Tartari (Universiteit van Tirana) om een lezing te geven over de productie en verspreiding van desinformatie in de Westelijke Balkan (WB), in een webinar getiteld Fake News in the Western Balkans: tackling disinformation at the sidelines of the European Union. Bekijk de presentatieslides hier .
In het kader van de Woensdagse Webinars over Digitale en Mediageletterdheid in Europa organiseerde Media & Learning twee webinars om kennis te maken met het werk op het gebied van digitale en mediageletterdheid van de EDMO-hubs en om werkgebieden van gemeenschappelijk belang vast te stellen. Lees meer hier en hier!

Events & Aankondigingen

The Propagation of Misinformation in Social Media (De verspreiding van desinformatie in sociale media). A Cross-platform Analysis (Een platformoverschrijdende analyse) – Een nieuw gepubliceerd boek geschreven door EDMO BELUX-partner Tom Willaert en collega’s (in het Engels).

Bekijk de laatste nieuwsberichten en events, evenals onderzoeken en publicaties https://belux.edmo.eu/our-research/ op de website van EDMO BELUX!

DisinfoCheck Roundup februari 2023

Van de redactie

Welkom bij de tweede editie van de EDMO BELUX nieuwsbrief, de DisinfoCheck Roundup. Deze nieuwsbrief wil relevante studies, verslagen en bronnen over desinformatie in België en Luxemburg samenbrengen. Hij is beschikbaar in alle talen van onze hub (Frans, Nederlands, Duits, Luxemburgs en Engels).

2022 was een belangrijk jaar voor de leden van EDMO BELUX. Onze partners in factchecking hebben al meer dan 400 factchecks gepubliceerd in de vijf talen die we gebruiken. Het onderzoeksteam heeft zijn eerste ronde verslagen en diepgaande onderzoeken gepubliceerd terwijl deskundigen op het gebied van mediageletterdheid materiaal verzamelen om media-educatie en opleidingsevents onder de aandacht te brengen. In lijn hiermee zijn we van plan om in 2023 meer content te leveren in de hoop dat dit de gesprekken tussen de leden van onze hub, met andere hubs binnen het EDMO-netwerk en binnen onze grotere gemeenschap zal stimuleren.

In deze nieuwsbrief vindt u een samenvatting van de meest recente content, waaronder de laatste EDMO BELUX publicatie, “De Amerikaanse antivaxgroep Children’s Health Defense breidt uit naar Europa”. In de rubriek “Fact-checkers” laten we valse beweringen zien over bekeringen tot de islam tijdens het WK voetbal in Qatar, het echte verhaal achter de “Twitter files” – zoals aangehaald door Elon Musk – en factchecks met betrekking tot het World Economic Forum en de COVID-19 pandemie. Onder “publicaties” vindt u links naar het diepgaande CrossOver-onderzoek over hoe Russische verhalen op Twitter worden gepusht wanneer de term “nazi’s” op het platform verschijnt, evenals de links naar de samenvattingen van de eerste ronde wetenschappelijke verslagen van EDMO BELUX. Tot slot vindt u nog andere aankondigingen en aankomende events.

We hopen dat u het allemaal graag zal lezen.

Victor Wiard, postdoctoraal onderzoeker aan de Université Saint-Louis – Bruxelles, hoofdpartner van de EDMO BELUX onderzoeksactiviteiten.

Laatste EDMO BELUX nieuws

De Amerikaanse antivaxgroep Children’s Health Defense breidt uit naar Europa. Dit onderzoek analyseert de inspanningen van Robert Kennedy Jr’s antivaxbeweging Children’s Health Defense om haar activiteiten in Europa uit te breiden, waarbij Brussel centraal staat.
Economische analyse: Een kader voor het meten van de financiële levensvatbaarheid van nieuwsmediamarkten met betrekking tot desinformatie – Samenvatting van D.3.1.1. Het doel van deze onderzoekscomponent is toezicht te houden op de financiële levensvatbaarheid van de nieuwsmediasector in België en Luxemburg en een toezichtsmatrix op te stellen met indicatoren voor reclame- en abonnementsinkomsten, (in)directe overheidssteun en filantropie. De onderzoekers van EDMO BELUX stellen de conceptuele bouwsteen van deze opdracht voor.

Kwantitatieve studie: Wie is gevoelig voor (politieke) desinformatie? Gegevens uit Vlaanderen, België – Samenvatting van D3.2.1. In deze studie gaan onderzoekers van EDMO BELUX op zoek naar patronen van gevoeligheid voor desinformatie bij burgers uit Vlaanderen, het grootste gewest van België. Ten eerste gaat de studie na in hoeverre de sociaaldemografische kenmerken en de sociaalpolitieke houdingen van burgers ons helpen te begrijpen welke burgers meer (of minder) geneigd zijn valse beweringen te geloven. Ten tweede zoomt de studie in op het effect van blootstelling aan desinformatie online.

Kwalitatieve studie: Volkstheorieën van infodemocratische stoornissen in België en Luxemburg: voorlopige resultaten van een lopend kwalitatief publieksonderzoek – Samenvatting van D3.2.2. In deze studie maken de onderzoekers van EDMO BELUX een eerste analyse van de volkstheorieën over infodemocratische stoornissen in België en Luxemburg. De studie richt zich op de vraag hoe het publiek zelf het verband tussen informatiestoornissen en democratische stoornissen theoretiseert en maakt gebruik van een kwalitatieve methodologie op basis van semigestructureerde interviews met informanten in België en Luxemburg.

Beleidsanalyse: Toezicht op het beleid op het niveau van België, Luxemburg en platforms. Het onderzoeksteam van EDMO BELUX heeft de beleidsaspecten van de bestrijding van desinformatie in België en Luxemburg voorbereid. Dit deel van het onderzoek heeft niet één, maar drie artikels opgeleverd, getiteld:

Pech als je in de BELUX bent? Reacties van platforms op desinformatie in België en Luxemburg. Dit artikel van Samuel Cipers en Trisha Meyer bespreekt hoe platforms actie hebben ondernomen om online desinformatie in België en Luxemburg tegen te gaan. U kunt het artikel hier lezen.
Wat is politiek? De ongecoördineerde inspanningen van socialemediaplatforms op politieke reclame. Dit blogbericht van Samuel Cipers en Trisha Meyer analyseert de initiatieven van Meta, Google, TikTok en Twitter met betrekking tot politieke reclame. U kunt het blogbericht hier lezen.
Ruimte voor verbetering. Het analyseren van het verhaalbeleid op Facebook, Instagram, YouTube en Twitter. Dit artikel laat zien hoe gebruikers in beroep kunnen gaan tegen acties die al dan niet ondernomen worden tegen content en/of accounts op vier grote socialemediaplatforms. Het verstrekt beleidsadvies in het kader van de volgende stappen van de EU-wet op de digitale diensten (DSA), met name artikel 17 betreffende interne klachtenbehandeling en verhaalmechanismen.

Onze factcheckersrubriek

Sinds het begin van ons project hebben onze partners voor factchecking, AFP, RTBF en RTL Luxemburg, 474 factchecks gepubliceerd in de vijf talen van EDMO BELUX!

In dit deel belichten we de recente top-factchecks (in aantal weergaves) voor elke taal. Bezoek onze website om andere factchecks te ontdekken!

Hebt u onze top-factchecks bekeken?

NewsLetter - January NL


Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Engels). Oude video ten onrechte gedeeld als zijnde "mensen die zich tot de islam bekeren tijdens het WK in Qatar".	Factcheck uitgevoerd door RTBF Radio (in het Frans). Twitter Files: wat zijn deze "onthullingen" over het sociale netwerk gedeeld door Elon Musk?	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Nederlands). "Died Suddenly" film versterkt misleidende claims over het Covid-19 vaccin.	Factcheck uitgevoerd door RTL Lëtzebuerg (in het Luxemburgs): Het World Economic Forum wil geen huisdieren doden in de strijd tegen klimaatverandering.	Factcheck uitgevoerd door AFP (in het Duits). Video toont kerstmarkten in Kiev van afgelopen jaren, niet de huidige.
lees meer	lees meer	lees meer	lees meer	lees meer

Wist u dat?

Wist u dat onze partners in mediageletterdheid, Mediawijs en Média Animation, allebei een website hebben met tips voor ouders over media in het gezin? Ouders vinden op die websites informatie over gamen, cyberpesten en sexting. En hun vragen over nieuws en desinformatie worden beantwoord. U vindt de publicatie in het Nederlands en in het Frans.
Het Vlaamse project “Nieuws in de klas” introduceert dit jaar 3 nieuwe uitdagingen voor klassen om het leren over nieuws en desinformatie op te leuken. Bereid uw klas voor om een echte journalist of opiniemaker te worden in een van de drie nieuwe uitdagingen. Er is iets voor elke leeftijd: van het maken van uw eigen nieuwsberichten tot factchecking en het vormen en verkopen van uw eigen mening.
Odysee: lijst met geoblockingverzoeken toont aan dat de EU en de EU-lidstaten lang niet genoeg doen om de wet te handhaven. Deze analyse, gericht op het videosharingplatform Odysee en gebaseerd op een lijst van meer dan 3000 toegangsbeperkingen, toont aan dat de EU en de lidstaten helemaal niet genoeg doen, zelfs niet op het gebied van mogelijk illegale inhoud.
Het EDMO-netwerk breidt uit naar alle EU-lidstaten via zes nieuwe hubs. Met de zes nieuw opgerichte EDMO-hubs, die de acht bestaande hubs vervoegen, zal het EDMO-netwerk zijn dekking uitbreiden tot alle 27 EU-lidstaten en Noorwegen in de EER. De nieuwe hubs moeten begin 2023 operationeel zijn.
EDMO’s maandelijks factcheckingoverzicht. EDMO heeft zijn laatste maandelijks factcheckingoverzicht op 16 januari gepubliceerd, waarin moslimmigranten en Oekraïense vluchtelingen in het vizier van de desinformatie kwamen.
Waarom is “Nazi’s” regelmatig trending op Twitter in België? Deze CrossOver analyse laat zien hoe Russische officiële verhalen worden gepusht wanneer “nazi’s” opduiken op het socialemediaplatform in België.

Events & Aankondigingen

13 februari. Doe mee met Dr. Rakoen Maertens van de Universiteit van Cambridge en alumnus van de UGent en Tim Verheyden, journalist bij de VRT, voor een gesprek over “Psychologie en het effect van desinformatie“.
27 februari. Bent u leerkracht? Doe mee aan de Mediawijs/StampMedia “Start Fact Checking Challenge” met uw leerlingen.
28 februari. Uiterste datum voor het indienen van aanvragen bij EMIF’s 4e^e financieringsronde van de “Call for Boosting Fact-checking Activities in Europe”.
31 maart. Schrijf uw klas van eerstejaars middelbare school in voor de “News Maker Challenge” van Mediawijs en laat ze meedoen aan de wedstrijd om de beste nieuwsmaker te worden!
De jaarlijkse EU DisinfoLab 2022 conferentie vond plaats op 25 en 26 oktober. Conferentiemateriaal, waaronder het conferentiedossier, slides en een fotoselectie van deze conferentie vindt u hier. Opnames van sommige van onze sessies zijn beschikbaar op het YouTube-kanaal van EU DisinfoLab! Vergeet niet in uw agenda te vermelden: #Disinfo2023 vindt plaats in Krakau, Polen op 11 & 12 oktober 2023!
Het Internationale Comité van het Rode Kruis heeft 2 vacatures in Luxemburg: een Cyber Security Policy Adviser en een Cyber Security Policy Outreach Coordinator.

DisinfoCheck Roundup November 2022

Van de redactie

Welkom bij de eerste editie van de EDMO BELUX nieuwsbrief, de DisinfoCheck Roundup. Deze driemaandelijkse nieuwsbrief heeft tot doel relevante studies, rapporten en bronnen over desinformatie in België en Luxemburg samen te brengen. Het is beschikbaar in alle talen van onze naaf (Frans, Nederlands, Duits, Luxemburgs en Engels).

Onze landen lopen nog steeds het risico van desinformatie. Een recent onderzoek van de Media Pluralism Monitor classificeerde dat Luxemburg een hoog risico liep op online desinformatie . In België liet het CrossOver-project zien hoe YouTube-algoritmen China’s verhaal over XinJiang naar voren brachten en de aard van de wreedheden die daar plaatsvonden tot zwijgen brachten.

Om deze dreiging het hoofd te bieden, is het werk van EDMO BELUX cruciaal om initiatieven en journalisten te ondersteunen bij het uitwisselen van goede praktijken en kennis over het fenomeen, en om het grote publiek te trainen en te waarschuwen voor de verspreiding van desinformatie.

We zien ons werk als het werk van een gemeenschap. We kijken ernaar uit u te ontmoeten in Luxemburg op onze EDMO BELUX Cross-Community Network Exchange op 25 november. En wees niet verlegen: stuur ons relevante updates of bronnen waarvan u denkt dat ze nuttig kunnen zijn voor andere leden van de hub. “Sharing is caring” is zeker een van onze motto’s.

Trisha Meyer, Professor Digital Governance and Participation, Vrije Universiteit Brussel, Centrum voor Digitalisering, Democratie en Innovatie en hoofdonderzoeker van het EDMO BELUX-project.

Laatste EDMO BELUX nieuws

Het desinformatieve ecosysteem: praktijken voor het delen van links op Telegram als bewijs van platformonafhankelijke versterking. Op 9 november hebben we ons nieuwste onderzoek uitgebracht dat zich richt op het begrijpen van de gewoonten van informatie-uitwisseling van 30 Nederlandstalige Telegram-extreemrechtse en samenzweringsgemeenschappen om inzicht te krijgen in de bredere mediasfeer waartoe ze behoren en waarop ze zich voeden. Uit bevindingen blijkt dat desinformatie een ecosysteem is van platformonafhankelijke interactie en besmetting waar reguliere en alternatieve media naast elkaar bestaan. Het onderzoek vindt u hier .
Eerste wetenschappelijke workshop van EDMO BELUX. EDMO BELUX hield op 28 oktober zijn eerste wetenschappelijke workshop over “Inzichten over de impact van desinformatie vanuit meerdere perspectieven”. Het was de kans voor de onderzoekers van de hub om hun eerste rapporten na een jaar onderzoek te presenteren. De presentaties en discussies van EDMO BELUX werden voorafgegaan door een keynote-presentatie door professor Divina Frau-Meigs (Université Sorbonne Nouvelle, UNESCO-voorzitter Savoir-devenir en voorzitter van de vereniging Savoir-Devenir). Materiaal voor evenementen, inclusief samenvattingen, zal binnenkort hier beschikbaar zijn .
Mediageletterdheid. De Mediawijsheid-partners van EDMO Belux, Mediawijs en Média Animation, namen deel aan de eerste “woensdagwebinars over digitale en mediawijsheid in Europa”. In hun presentatie probeerden ze antwoord te geven op de vraag “Welk educatief materiaal delen / willen leraren?” De opnames en een korte samenvatting vind je hier .
Ruimte voor verbetering. Analyseren van verhaalbeleid op Facebook, Instagram, YouTube en Twitter. In dit artikel wordt besproken hoe gebruikers bezwaar kunnen maken tegen (niet) ondernomen acties tegen inhoud en/of accounts op vier grote socialemediaplatforms . Het geeft beleidsadvies in het kader van de volgende stappen van de EU Digital Services Act (DSA), met name artikel 17 betreffende interne klachtenbehandeling en verhaalmechanismen.
Melding van desinformatie. Heeft u een geval van vermoedelijke online desinformatie opgemerkt? Het snelle waarschuwingsformulier is een hulpmiddel dat u kunt gebruiken om aan ons EDMO BELUX-team elk vermoeden van desinformatie te melden dat u online hebt gezien!

Onze factcheckershoek

Sinds het begin van ons project hebben onze partners voor factcheckers, AFP, RTBF en RTL Luxembourg, 363 factchecks gepubliceerd in de vijf talen van EDMO BELUX !

In deze sectie belichten we de recente top fact-check (in aantal weergaven) voor elke taal. Bezoek onze website om de andere beschikbare factchecks te ontdekken !

Heb je onze top fact-checks gecheckt?

NewsLetter - November NL


Fact-Checked door RTL Lëtzebuerg (in het Engels): Fact Check: Vatten elektrische auto's vaker vlam dan auto's met verbrandingsmotor?	Op feiten gecontroleerd door RTL Lëtzebuerg (in het Luxemburgs): "Profiteert" Luxemburg van de Europese begroting?	Op feiten gecontroleerd door Clemence OVEREEM, Jan RUSSEZKI, AFP Duitsland (in het Nederlands): Het Oekraïense leger voert momenteel geen dienstplicht voor vrouwen in	Fact-Checked door RTBF (in het Frans): Labello Challenge: de bezorgdheid rond de nieuwe TikTok-challenge voor jongeren moet worden gerelativeerd De	Op feiten gecontroleerd door Feliks TODTMANN, AFP Deutschland (in het Duits): Annalena Baerbock zei niet dat Duitsland maximaal tien miljoen vluchtelingen uit Oekraïne zou opnemen
lees meer	lees meer	lees meer	Read More	Read More

Wist u dat?

Dubbelganger. EU DisinfoLab legde eind september een in Rusland gevestigd invloedsnetwerk bloot dat in ieder geval sinds mei 2022 in Europa actief is. De Doppelganger-campagne maakt gebruik van meerdere “klonen” van authentieke media en richt zich op gebruikers met nepartikelen, video’s en peilingen. Om dit te doen, kochten de kwaadwillende actoren achter de operatie tientallen internetdomeinnamen die vergelijkbaar waren met die van authentieke media en kopieerden hun ontwerpen (in het Engels).
Desinformatie over Donbass is een automatische aanvulling van Google. Het recente CrossOver-onderzoek toont aan hoe Franstalige Belgen werden gehint op het zoeken naar dubieuze bronnen toen ze het woord “Donbass” opzochten in de Google-zoekbalk (in het Engels).
Trendrapport. Het eerste BENEDMO – trendrapport , gebaseerd op de uitkomsten en achtergronden van factchecks gepubliceerd door de partners van de hub, verscheen in oktober, met een focus op de oorlog in Oekraïne (in het Nederlands).
Geolocatie en feitencontrole. Een korte video, opgesteld door AFP-factcheckers, legt uit hoe geolocatie een cruciaal onderdeel is geweest van het werk van factcheckers en journalisten, en de stappen om de nieuwslocatie te identificeren. Leer de basis via deze video (in het Engels).
Hoe lesgeven over desinformatie? Mediawijs ontwikkelde dit artikel met 6 tips om les te geven over desinformatie. Dit wordt ondersteund door deze korte video (Nederlands met Engelse ondertiteling).
“Gelukkige verjaardag voor Vladimir Poetin uit België” . Deze tweet (in het Engels) gaat in op de verwijderde TikTok-video waarop een groep Russisch sprekende mensen, gekleed in een militair uniform en wapens in de hand, hun groeten sturen vanuit België naar Vladimir Poetin voor zijn verjaardag.

Evenementen & Aankondigingen

10 november . Het derde European News Media Forum (ENMF) zal zich toespitsen op innovaties in de nieuwsmediasector en zal sprekers uit de pers, tv, radio, tijdschriften, online media, enz. samenbrengen.
16 november. Terwijl factcheckers zich voorbereiden op de komende Europese verkiezingen, kunt u deelnemen aan de conferentie van het European Fact-Checking Standards Network (EFCSN) in Brussel! Het project zal zowel de Code of Standards voor onafhankelijke organisaties die feiten controleren als het nieuw aangestelde bestuursorgaan presenteren.
16 november. Neem deel aan het laatste webinar in de serie, georganiseerd in samenwerking met Media Learning en EDMO over mediawijsheid in de praktijk in Frankrijk, Spanje, Portugal, België en Nederland .
25 november. Bezoek ons in Luxemburg voor onze tweede EDMO BELUX Cross-Community Network Exchange ! Dit evenement zal de gemeenschap van onderzoekers, factcheckers, analisten en professionals op het gebied van mediageletterdheid die werken aan desinformatie in de academische wereld, de media, de overheid en het maatschappelijk middenveld in Luxemburg samenbrengen rond interactieve sessies!
25 november. “Nepnieuws, manipulatie en desinformatie: hoe bestrijden en beschermen we ons ertegen?” Sluit je aan bij het discussieforum in de Belgische Senaat.
2 december . Het Europees Media- en Informatiefonds (EMIF) organiseert zijn eerste jaarlijkse evenement in Lissabon.

Publicaties

Desinformatienetwerken: een kwalitatief-kwantitatief onderzoek naar antagonistische Nederlandstalige Telegram- kanalen . Onderzoek uitgevoerd door EDMO BELUX-partner Tom Willaert en collega’s (in het Engels).
Diepe staatsfobie. Verhalende convergentie in samenzwering van het coronavirus op Instagram. Onderzoek uitgevoerd door M. Tuters & T. Willaert (in het Engels).