Europese ambtenaren kregen in juni een loonsverhoging van 1,7%. Maar in virale berichten op sociale media wordt beweerd dat dit nog maar het begin is en dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een loonsverhoging van 15% eist voor zichzelf en voor EU-werknemers. Deze beweringen zijn onjuist. Het Europese begrotingsplan voor 2024 maakt geen melding van een dergelijke verhoging. Salarisverhogingen voor het EU-personeel en voor de voorzitter van de Commissie worden automatisch berekend volgens strikte regels, die afhankelijk zijn van het inflatieniveau in Brussel en Luxemburg en van veranderingen in de koopkracht van ambtenaren van de lidstaten.
Valse beweringen dat Ursula von der Leyen, hoofd van de Europese Commissie, een salarisverhoging van 15 procent eist, worden honderden keren gedeeld op sociale media en verschillende websites, zowel in het Nederlands (hier, hier en hier) als in verschillende talen, bijvoorbeeld in het Frans en Duits.
“Plus 15 procent! Von der Leyen wil haar EU-maandsalaris verhogen naar 35.957 euro”, staat in een artikel van Frontnieuws, een website die AFP al vaker heeft gecontroleerd, zoals hier, hier en hier.
“De salarissen van de #EU Politici gaan met 15% om hoog”, staat er ook in een onjuist bericht op Twitter voordat eraan toegevoegd wordt dat terwijl de inflatie de burgers hard treft, Ursula von der Leyen er 5000 euro per maand bij krijgt. Alle berichten linken of citeren een artikel van 12 juni 2023 van de Oostenrijkse online tabloid “eXXpress”.
“Wat er in het onlangs ontdekte begrotingsplan van de Europese Unie voor 2024 staat, zal veel Oostenrijkers en Duitsers echt boos maken: terwijl de werknemers in deze landen de enorme last van de brute devaluatie van de munt opvangen […] willen de 50.000 werknemers van de EU zichzelf een verhoging van 15% van hun maandelijkse inkomen geven”, beweert eXXpress.
Wat de voorzitter van de Europese Commissie betreft, voegt eXXpress eraan toe dat Von der Leyen “[n]a de recente verhoging van 7% […] een brutosalaris van 31.250 euro per maand [zal] ontvangen. Vanaf volgend jaar zou dit bedrag stijgen naar 35.957,50 euro, dat is een maandelijkse stijging van 4.687,50 euro”.
“EXXpress” is een Oostenrijks roddelblad dat voordien al talloze keren valse berichten heeft verspreid. AFP heeft deze gecontroleerd zoals bijvoorbeeld hier, hier en hier. Volgens eigen zeggen is “eXXpress” een medium “voor zelfdenkers”, dat is opgericht in maart 2021. De hoofdredacteur is de Oostenrijkse roddeljournalist Richard Schmitt.
Volgens recente rapporten van “Falter“, een universitair project gericht op mediajournalistiek, en “Kobuk“, een gerenommeerd tijdschrift, verspreidt de krant Russische propaganda.
“Express” reageerde niet op een verzoek van AFP voordat het factcheckartikel werd gepubliceerd in het Duits. Maar later, verwees hoofdredacteur Richard Schmitt in een verklaring naar een verslag van het Zwitserse weekblad “Die Weltwoche” van 11 juni 2023 (link hier gearchiveerd), waarin ook een salarisverhoging voor EU-ambtenaren wordt besproken. Commissievoorzitter Von der Leyen wordt echter niet genoemd. Het artikel gaat over de salarissen van EU-parlementariërs.
Na aanvraag van AFP specificeerde de auteur van het artikel van “Die Weltwoche” dat een verslag van de Begrotingscommissie van het Europees Parlement voor 2024, van 17 april 2023 (link hier gearchiveerd) evenals de ontwerpbegroting van de Europese Commissie voor 2024 (link hier gearchiveerd) bronnen waren voor de salarisverhoging van 15 procent voor leden van het Europees Parlement.
Het cijfer van 15 procent van de verwachte uitgaven komt hierin inderdaad voor. Maar niet als salarisverhoging, maar als “niet-salariële uitgaven”. Het cijfer omvat ook “tijdelijke toelagen”. Op 27 juni 2023 verklaarde een woordvoerder van het Europees Parlement extra uitgaven vooral als kosten als gevolg van de komende verkiezingen van volgend jaar. Voormalige leden van het Europees Parlement zouden bijvoorbeeld na afloop van hun ambtstermijn doorbetaald worden, terwijl nieuw personeel al betaald zou moeten worden. De factcheck organisatie “Correctiv” haalt dit ook aan.
De Europese Commissie ontkende deze informatie
“Deze artikelen zijn onjuist en misleidend”, zei de vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Oostenrijk in een verklaring van 15 juni (hier gearchiveerd).
Het Europese begrotingsplan voor 2024 bevat weliswaar cijfers over salarisverhogingen voor ambtenaren van de Europese Unie en leden van de Commissie, maar dit zijn slechts prognoses die bedoeld zijn om te anticiperen op mogelijke budgettaire behoeften. Een salarisverhoging van 15 procent voor Ursula von der Leyen wordt niet vermeld in het document.
Bovendien zijn deze salarisverhogingen niet het gevolg van verzoeken van Ursula von der Leyen, maar automatische verhogingen waarvan de berekeningsmethode nauwkeurig is gedefinieerd in de verordening van de Europese Unie.
Wat zijn de prognoses in het begrotingsplan voor 2024?
Op 7 juni heeft de Europese Commissie een ontwerpbegroting van 189,3 miljard euro voor 2024 voorgesteld (hier gearchiveerd). De ontwerpbegroting moet in de komende maanden worden onderhandeld en worden goedgekeurd door de lidstaten en het Europees Parlement (hier gearchiveerd).
Het document met de ontwerpbegroting is beschikbaar op de website van de Europese Unie (hier gearchiveerd). Het geeft een gedetailleerd overzicht van de geraamde begroting van elke Europese instelling voor 2024, inclusief die van de Europese Commissie.
“Door de hoge inflatie en de stijgende energieprijzen blijven de administratieve uitgaven onder grote druk staan. De Commissie heeft het begrotingsverzoek voor haar eigen administratieve kredieten voor 2024 opnieuw zorgvuldig onderzocht en heeft getracht eventuele noodzakelijke verhogingen te compenseren door herschikking en verlagingen op alle mogelijke gebieden”, geeft het ontwerp aan.
Wat de uitgaven voor de bezoldiging van het personeel van de Commissie betreft, wordt in het document een stijging van 4,7% voorspeld, voornamelijk als gevolg van “de geraamde herwaardering van de jaarsalarissen vanaf 1 juli 2023 (+4,4%) en vanaf 1 juli 2024 (+3,4% op halfjaarlijkse basis)”.
Het ontwerp gaat vergezeld van een reeks bijlagen. De zesde bijlage geeft een overzicht van de administratieve uitgaven van de Europese instellingen (hier gearchiveerd). Het bevat de geraamde salarisverhogingen voor leden van de Europese Commissie, waaronder haar voorzitter Ursula von der Leyen.
In het document wordt uitgelegd hoe de salarissen van de leden van de Commissie worden berekend. Voor de voorzitter is haar salaris gelijk aan 138% van het “basissalaris van een ambtenaar in rang AD 16/3 op 01/07/2022”, dat €22.646,29 of €31.252 bedroeg. Dit bedrag komt overeen met het bedrag dat in het eXXpress-artikel wordt genoemd als het huidige brutosalaris van Von der Leyen.
Een tabel geeft een overzicht van de verwachte salarisverhogingen voor het komende jaar. Net als voor de andere medewerkers van de Commissie is de verwachte salarisverhoging voor Von der Leyen +4,4%. Voor de andere medewerkers wordt ook een “mogelijke” aanpassing van +3,4% op 1 juli 2024 vermeld.
Nergens in het document wordt dus uitgegaan van een salarisverhoging van 15%, noch voor de voorzitter van de Commissie, noch voor andere EU-werknemers.
Bovendien zijn de salarisverhogingen die in het plan worden genoemd niet geïmplementeerd.
Het zijn slechts schattingen. Deze cijfers “zijn bedoeld om te anticiperen op mogelijke budgettaire behoeften. Dit betekent niet dat dit bedrag aan het personeel van de Europese Unie zal worden betaald. Wat betaald zal worden, is het bedrag dat Eurostat [de statistische dienst van de EU, n.v.d.r.] berekent op basis van de ontwikkeling van de koopkracht van de nationale ambtenaren”, vertelde de persdienst van de Commissie op 19 juni aan AFP.
Automatische salarisverhogingen
Het salaris van de voorzitter van de Europese Commissie wordt niet vastgesteld op verzoek van de persoon die verantwoordelijk is voor de functie, maar volgt regels die in 1967 zijn vastgelegd (hier gearchiveerd). Zoals vermeld in het begrotingsplan, bedraagt haar salaris 138% van dat van een ambtenaar in de hoogste salaristrap en rang van de salarisschaal.
De jaarlijkse ontwikkeling van haar salaris is ook aan regels gebonden. Dezelfde regels gelden voor EU-ambtenaren, leden van het Europees Parlement of rechters bij het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU).
Deze regels zijn gebaseerd op “een besluit uit 2013 van het Europees Parlement en de lidstaten in de raad, die besloten tot een vooraf vastgesteld systeem voor de berekening van salarisaanpassingen voor de EU-instellingen”, vertelde een woordvoerder van de Europese Commissie aan AFP.
Salarisontwikkelingen voor EU-ambtenaren zijn afhankelijk van twee factoren: de ontwikkeling van de inflatie enerzijds en de ontwikkeling – naar boven of naar beneden – van de koopkracht van de ambtenaren in de lidstaten anderzijds.
“Het precieze bedrag van de salarisverhoging wordt door Eurostat berekend op basis van de ontwikkeling van de netto koopkracht van de nationale ambtenaren over de periode van juli van het vorige jaar tot juli van het lopende jaar, en de ontwikkeling van de inflatie in Brussel en Luxemburg. Met andere woorden, als de salarissen van ambtenaren in onze lidstaten gemiddeld stijgen of dalen, stijgen of dalen ook de salarissen van EU-ambtenaren. Als er tijdens de eerste helft van de referentieperiode een hoge inflatie is, wordt er een tussentijdse bijwerking gepland”, legt deze woordvoerder uit.
In de praktijk worden de salarissen en pensioenen van EU-personeel (met inbegrip van de voorzitter van de Commissie) eenmaal per jaar automatisch aangepast (met het salarisstrookje van december). Bij uitzondering, wanneer de inflatie erg hoog is (meer dan 3% tijdens het eerste deel van de referentieperiode van juli tot december van het voorgaande jaar), is er een automatische tussentijdse bijwerking in het midden van het jaar (normaal gesproken met het loonstrookje van juni).
“Dat is dit jaar het geval. De tussentijdse update is 1,7% en is met de loonstrook van juni aan het personeel betaald, met terugwerkende kracht vanaf januari 2023. In december 2023 is er de laatste automatische jaarlijkse bijwerking, die de definitieve verandering in de koopkracht van de nationale ambtenaren weergeeft. Bij deze jaarlijkse bijwerking wordt automatisch rekening gehouden met wat in de tussentijdse bijwerking van juni is betaald”, zei de persdienst van de Europese Commissie.
“Aangezien de definitieve ontwikkeling [van de koopkracht, n.v.d.r.] voor de nationale ambtenaren tussen juli 2022 en juli 2023 nog niet bekend is, is het niet mogelijk om te weten wat de automatische jaarlijkse bijwerking voor 2023 zal zijn. Hetzelfde geldt voor de jaarlijkse aanpassing voor 2024”, voegde het persbureau eraan toe.
Dit wordt ook uitgelegd op de website van Union Syndicale Fédérale (USF), die de Europese ambtenaren vertegenwoordigt (gearchiveerde link hier). Tussen juli en december 2022 steeg de inflatie in Brussel en Luxemburg volgens berekeningen van Eurostat met 3,7%. Tegelijkertijd daalde echter de koopkracht van nationale ambtenaren, wat resulteerde in een tussentijdse herwaardering voor Europese ambtenaren van 1,7%.
“Nu de inflatie vertraagt, is het te vroeg om te proberen te voorspellen wat de jaarlijkse bijwerking zou kunnen zijn, maar er moet worden opgemerkt dat de update van 1,7% die we halverwege het jaar al zullen hebben ontvangen, natuurlijk van het jaarresultaat zal worden afgetrokken”, stelt de vakbond.
Om de salarissen van de Europese ambtenaren en van Von der Leyen met 15% te laten stijgen in een context waarin de inflatie in België en Luxemburg afneemt (respectievelijk +2,7% en +2,0% in mei volgens Eurostat – hier gearchiveerd), zou de koopkracht van de ambtenaren in de lidstaten aanzienlijk moeten verbeteren.
Een loonsverhoging van 4,5% in 2022 en een inhaalperiode
In het artikel in “eXXpress” wordt ook beweerd dat de Europese ambtenaren en Ursula von der Leyen al een salarisverhoging van 7 procent hebben ontvangen in 2022. Het cijfer is correct, maar deze verhoging is in feite het resultaat van een uitzonderlijke inhaalslag.
Tussen juli 2021 en juni 2022 steeg de inflatie in Brussel en Luxemburg met 8,6%. Maar in dezelfde periode daalde de koopkracht van de nationale ambtenaren met 3,9%. De nettostijging van de bezoldigingen van het personeel van de Europese Unie bedroeg dus 4,5% op jaarbasis, rekening houdend met een tussentijdse stijging van 2,4% als gevolg van de hoge inflatie, zoals Union Syndicale Fédérale uitlegt (hier gearchiveerd).
Bij deze stijging, die overeenkomt met de berekeningsmethode die van kracht is voor EU-ambtenaren, komt nog “de vrijmaking van de 2,5% die niet werd toegekend in 2020, als gevolg van de economische crisis”, wat “een uiteindelijke stijging van 7,0%” oplevert.
“Een verhoging van 2,5% was toegekend aan nationale ambtenaren in 2020, maar was opgeschort voor personeel van de Europese Unie vanwege de sterke daling van het bbp van de EU in 2020”, legde de persdienst van de Commissie uit aan AFP. In 2022 werd deze verhoging gedeblokkeerd omdat het bbp van de EU in 2019 zijn niveau van voor de crisis bereikte.
Dit bevriezingsmechanisme werd in 2021 ook uitgelegd door Union for Unity, een andere vakbond die EU-personeel vertegenwoordigt, op haar website (hier gearchiveerd): “Het niveau van de specifieke indicator [die overeenkomt met de ontwikkeling van de koopkracht van Europese ambtenaren, n.v.d.r.], geraamd op +2,5% in 2020, werd niet toegekend, in toepassing van de uitzonderingsclausule; daar de daling van het bbp van de EU groter is dan 3%. Dit deel van de aanpassing zal echter worden toegepast wanneer het bbp van de EU weer op het niveau van 2019 komt”.
De salarissen en voordelen van het personeel en de managers van de Europese instellingen zijn een constante bron van controverse en kritiek, vooral van bepaalde lidstaten in een tijd van budgettaire beperkingen (bijvoorbeeld hier en hier – gearchiveerde links hier en hier). Ze geven ook regelmatig aanleiding tot valse informatie, waarvan sommige het onderwerp zijn geweest van AFP-factcheck artikelen, zoals hier.
