Tijdens een sessie van het World Economic Forum in Davos in januari 2024, werd er gesproken over de koolstofuitstoot van de koffieproductie en werd er opgeroepen tot milieuvriendelijkere landbouwpraktijken. In de discussie werd niet gesuggereerd dat er een beperking moest worden gesteld aan de consumptie van koffie. Maar gebruikers deelden de onjuiste bewering op grote schaal op sociale media in verschillende talen. De vroegste versie van de ongegronde bewering die AFP kon traceren stond op een Amerikaanse site die eerder complottheorieën over het WEF heeft gepubliceerd.
“WEF verklaart oorlog aan koffie: ‘Niet meer dan 2 of 3 kopjes per jaar'”, luidt de titel van artikelen die op 23 januari 2024 honderden keren zijn gedeeld op sociale media. De artikelen zijn afkomstig van de platforms Frontnieuws en Dissident.
Als bron voor de bewering citeren beide online websites de uitspraak van Hubert Keller op het WEF forum 2024: “De koffie die we allemaal drinken stoot tussen de 15 en 20 ton CO2 uit per ton koffie… Elke keer dat we koffie drinken, brengen we CO2 in de atmosfeer”.
In tegenstelling tot wat de berichten suggereren, werd een dergelijk idee echter niet genoemd tijdens de geciteerde bijeenkomst van het World Economic Forum in Davos dit jaar, noch werd er gesproken over een plan om koffieconsumptie te beperken. Deze misleidende bewering op basis van het citaat van Hubert Keller is uit zijn verband gerukt. Bovendien is het WEF een niet-gouvernementele organisatie die niet bevoegd is om zoiets te verbieden.
Dezelfde bewering circuleerde op sociale media in het Engels, in het Slowaaks, in het Tsjechisch en in het Servisch. Op Poolse sociale media beweerden gebruikers zelfs dat het WEF koffie zal verbieden.
Als bron van de claim, die massaal werd gedeeld op sociale media, noemt Frontnieuws The People’s Voice en een artikel dat het op 22 januari 2024 in het Engels publiceerde.
Het portaal citeerde een post op X met een vergelijkbare bewering die op dezelfde dag werd gepubliceerd. Dit is de oudste gedateerde post die AFP kon vinden.
People’s Voice staat al bekend om het publiceren van onjuiste informatie. Op het portaal werd onder andere beweerd dat het World Economic Forum opriep tot het doden van katten en honden om klimaatverandering tegen te gaan en dat de dochter van Klaus Shwab “klimaatvergrendelingen” had aangekondigd. Het werd ook vermeld op een Factcheck-portaal als website die misleidende inhoud plaatst.
WEF roept niet op tot beperking van koffieconsumptie
Het WEF is een niet-gouvernementele organisatie die elk jaar in de Zwitserse badplaats Davos leiders uit de politiek, uit bedrijven en uit de culturele sector samenbrengt om wereldwijde uitdagingen te bespreken (link hier gearchiveerd). Dit jaar waren onder anderen de Franse president Emmanuel Macron, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, de Nederlandse premier Mark Rutte en de voorzitter van de Europese Commissie Ursula Von Der Leyen aanwezig.
Een van de panels, gehouden op 17 januari 2024, was getiteld “Putting a Price on Nature” (“Een prijskaartje hangen aan de natuur”). Dit panel was bedoeld om te onderzoeken hoe ecologie en economie beter kunnen worden geïntegreerd en hoe natuurbehoud kan worden afgestemd op ontwikkelingsdoelen.
AFP vond een opname van de paneldiscussie op de officiële website van het WEF (link hier gearchiveerd).
Een van de sprekers was Hubert Keller, senior managing partner bij Bank Lombard Odier & Co. Ltd — een onafhankelijke Zwitserse bankgroep. Tijdens de bijeenkomst (in de video vanaf 24:37) sprak hij over de impact van koffie op het milieu:
“Koffie is echt interessant omdat je de natuurdimensie van koffie hebt maar ook de economie van koffie, de waardeketenkant van koffie. Aan de natuurkant stoot de koffie die we allemaal drinken tussen de 15 en 20 ton CO₂ uit per ton koffie, dus dat zouden we allemaal moeten weten. Dus elke keer dat we koffie drinken, brengen we CO₂ in de atmosfeer.” Dit is het citaat dat wordt gebruikt in misleidende online berichten.
“De andere reden is dat […], het grootste deel van de koffie wordt geproduceerd door middel van monocultuur, en monocultuur wordt ook beïnvloed door klimaatverandering. De kwaliteit van deze natuurlijke rijkdommen gaat vrij snel achteruit,” legde Keller verder uit.
Vervolgens (op 26:38) stelde Keller voor om de monocultuur waarvan gebruik wordt gemaakt om koffie te produceren, over te zetten naar een regeneratief agroforestry model. Hij suggereerde dat de koffie-industrie regeneratieve landbouwmethoden zou moeten gebruiken om de koffieproductie efficiënter te maken en de biodiversiteit te beschermen, terwijl de strijd tegen klimaatverandering wordt voortgezet.
“Je eindigt met een koffieplantage die volledig regeneratief is, die positief is voor de natuur en die een betere waarde creëert voor een bedrijfsmiddel (…) zonder dat de consument meer betaalt voor zijn dagelijkse koffie,” concludeerde hij.
Nergens in zijn drie minuten durende toespraak noemde Keller het idee om koffie te verbieden, hij pleitte niet voor een vermindering van de koffie-inname en gaf ook geen advies over de hoeveelheid koffie die mensen zouden moeten consumeren, zoals ten onrechte werd beweerd in berichten op sociale media.
Keller sprak een dag eerder op een evenement van zijn bedrijf in Davos over duurzame koffieteelt en heeft daar ook niets gezegd over het verminderen of beperken van de consumptie van koffie of het idee om koffie te verbieden.
Daarnaast hebben we op de website van het World Economic Forum gezocht naar een persbericht of verklaring over de bewering, maar hierover hebben we niets gevonden.
Verder wordt in de artikelen van Frontnieuws en de People’s Voice beweerd dat “Koffie de laatste is in een lange lijst van alledaagse producten, waaronder vlees en zuivel, die door het WEF verboden terrein worden verklaard”. Dergelijke beweringen deden al de ronde in juli en augustus 2023 en zijn door AFP hier en hier weerlegd.
De koolstofvoetafdruk van koffieconsumptie en hoe deze te verkleinen
Koffie is na water en thee de meest geconsumeerde drank ter wereld. De koolstofvoetafdruk van de koffieproductie hangt af van verschillende factoren, waaronder landbouwpraktijken, verwerkingsmethoden, transport en verpakking.
Het kappen van land voor koffieplantages gaat bijvoorbeeld gepaard met ontbossing, waarbij grote hoeveelheden CO2 vrijkomen. Voor de verwerking van koffie is ook energie nodig, die vaak afkomstig is van fossiele brandstoffen. Bovendien worden koffiebonen vaak over lange afstanden vervoerd van de boerderijen naar exportbestemmingen en uiteindelijk naar consumenten. Ook zijn de milieueffecten van koffieconsumptie veelzijdig en beïnvloeden ze verschillende aspecten van het milieu, zoals watergebruik en bodemaantasting. De koffie-industrie heeft daarnaast te kampen met mensenrechtenschendingen en een slechte levensstandaard in de koffielanden.
Volgens de koolstofuitstootcalculator van de BBC is berekend dat je met één kopje koffie per dag jaarlijks 155 kg bijdraagt aan de uitstoot van broeikasgassen. Dat komt ongeveer overeen met 640 km autorijden of het verwarmen van het gemiddelde Britse huis gedurende 24 dagen.
In gewicht uitgedrukt, stoot koffie die met minder duurzame methoden is geproduceerd evenveel koolstof uit als kaas, met een koolstofvoetafdruk van slechts de helft van rundvlees. En dan hebben we het nog niet eens over melk, die een aanzienlijke impact op het milieu heeft.
Volgens een onderzoek dat in 2020 werd gepubliceerd door onderzoekers van UCL Earth Science, wordt er wereldwijd jaarlijks meer dan 9,5 miljard kg koffie geproduceerd en zal dit naar verwachting verdrievoudigen tegen 2050. Volgens hen zijn er tal van aanvullende methoden om de voetafdruk van duurzame koffieproductie te verkleinen. Deze omvatten “het vervangen van chemische meststoffen door organisch afval en het gebruik van hernieuwbare energie om landbouwmachines aan te drijven”. Bovendien vermindert het roosteren van koffiebonen in het land van herkomst ook hun gewicht tijdens het transport, zodat schepen “minder brandstof kunnen verbruiken voor het vervoer van dezelfde hoeveelheid koffie”.
Wat kunnen we nog meer doen om de koolstofvoetafdruk van koffie te verminderen?
Als je biologische koffie koopt, vermijd je synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, waardoor de bodem, het water en de biodiversiteit behouden blijven, en zullen ook eerlijke handelspraktijken zorgen voor een eerlijke vergoeding voor boeren om te investeren in duurzaamheid. Een andere methode om milieuvriendelijke koffieconsumptie te bevorderen het kiezen voor melkalternatieven zonder zuivel en herbruikbare bekers. Het kopen van lokaal geproduceerde koffie kan ook de transportafstanden aanzienlijk verminderen.
Het WEF is regelmatig het doelwit van onjuiste informatie, zoals dat het zogenaamd heeft opgeroepen tot een verbod op de Bijbel, pedofilie heeft gepromoot of heeft gezegd dat baby’s tegen 2030 allemaal in een laboratorium moeten worden gekweekt.
