De Nederlandse politicus Pieter Omtzigt heeft op 19 augustus een nieuwe politieke partij opgericht met de naam “Nieuw Sociaal Contract” om mee te doen aan de parlementsverkiezingen in november. In tegenstelling tot wat er wordt beweerd op sociale media bewijst het bestaan van een gelijknamige Facebookpagina die in februari 2020 werd opgericht niet dat de partij drie jaar geleden al bestond. De Facebookpagina in kwestie is een fanpagina van Omtzigt en had oorspronkelijk een andere naam, die pas werd veranderd in “Nieuw Sociaal Contract” nadat Omtzigt de oprichting van de partij had aangekondigd. De Kiesraad zei aan AFP dat er geen andere partij met deze naam is geregistreerd voor augustus 2023.
De val van de regering op 7 juli betekent dat er nieuwe parlementsverkiezingen worden gehouden op 22 november 2023. Op 20 augustus kondigde het onafhankelijke parlementslid Pieter Omtzigt aan dat hij een partij had opgericht met de naam “Nieuw Sociaal Contract”, na speculaties in de media dat de populaire conservatieve politicus zijn eigen partij zou oprichten. Nieuw Sociaal Contract scoorde meteen hoog in de peilingen.
Naar aanleiding hiervan zijn berichten op sociale media honderden keren gedeeld met een screenshot waarin de echte oprichtingsdatum van de partij wordt betwist. In het screenshot dat bij de posts werd gedeeld, wordt onjuist beweerd: “Hoezo nieuwe partij Omtzicht (sic)? 18 februari 2020 is deze opgericht… dat was toch voor functie elders of niet? Dat voorval was op 25 maart 2021”.
De posts verwijzen naar een politieke controverse die plaatsvond in 2021 waarbij Omtzigt betrokken was. Na de val van het Nederlandse kabinet – als gevolg van de toeslagenaffaire, die Pieter Omtzigt deels onthulde – verscheen zijn naam in de notities van een politieke onderhandelaar met de woorden “functie elders”. Dit werd gezien als een poging om hem weg te werken.
Screenshot is van een Omtzigt fanpagina
In de berichten wordt een screenshot gedeeld met een rode cirkel rond de datum van het aanmaken van een Facebookpagina op 18 februari 2020. De Facebookpagina in kwestie heet inderdaad “Nieuw Sociaal Contract – Pieter Omtzigt” (link hier gearchiveerd). Het is een Facebookfanpagina en niet de officiële pagina van de partij, zoals uitgelegd in de omslagfoto. De officiële facebookpagina van Pieter Omtzigt is hier te vinden.
“Dit is een FB supportgroep en staat los van Groep Pieter Omtzigt” en “De FB groep en pagina worden beheerd en gemodereerd op persoonlijke titel”, staat in het begin van de header. Verderop staat dat er video’s en artikelen over Omtzigt worden gedeeld, waarbij de pagina zichzelf als een “fanpage” beschrijft. De beheerder van de pagina voegt daar in de omslagfoto aan toe dat de pagina in februari 2020 is opgericht om onder andere Pieter Omtzigt te steunen in de “strijd tegen de belastingdienst met het kindertoeslagschandaal”.
In het bericht op de omslagfoto is helemaal aan het einde ook geschreven dat de naam van de pagina in augustus is veranderd in “Nieuw Sociaal Contract”.
In de informatiesectie (“Over”) van de fanpagina staat dat de groep aanvankelijk “Bestuurlijke Vernieuwing & Bestaanszekerheid” heette en werd opgericht op 18 februari 2020. In het geschiedenisdeel van de groep wordt uitgelegd dat de naam in de loop der tijd verschillende keren is veranderd. De laatste keer was op 21 augustus, toen de groepsnaam overging naar “Nieuw Sociaal Contract – Pieter Omtzigt”.
“Functie elders”-controverse
De “functie elders”-episode waarnaar wordt verwezen in de misleidende Facebookposts heeft betrekking op een specifieke gebeurtenis in de Nederlandse politiek uit 2021 die op een reeks andere politieke incidenten volgde.
Omtzigt, die toen nog lid was van het Christen-Democratisch Appèl (CDA), werd een van de klokkenluiders in een kindertoeslagschandaal dat ervoor zorgde dat de vorige regering van premier Mark Rutte in januari 2021 massaal aftrad, wat weer leidde tot algemene verkiezingen in maart van dezelfde jaar.
Op 25 maart 2021, toen een onderhandelaar zich tijdens de coalitiebesprekingen uit het Binnenhof had gehaast omdat ze had gehoord dat ze positief was getest op COVID-19, nam een fotograaf van het persbureau ANP een foto van haar waarop de documenten die ze bij zich had te zien waren.
De naam van Omtzigt stond op de notities met de woorden “functie elders” — algemeen werd toen aangenomen dat dit betekende dat hij een baan als minister zou moeten krijgen om hem stil te houden. De foto van Bart Maat werd het politieke moment van 2021, volgens het opiniepanel van het medium EenVandaag.
Rutte zei toen tegen de media dat hij niet had gesproken over een positie voor Omtzigt — maar later gaf hij toe dat hij zich dat “verkeerd [had] herinnerd”, toen uit documenten van de gesprekken bleek dat hij wel had gesproken over de toekomst van Omtzigt.
Omtzigt zit sinds juni 2021 als onafhankelijk Kamerlid in het parlement.
“Nieuw Sociaal Contract”
Het “Sociaal Contract” is een term die al eeuwen bestaat en gebruikt wordt van Protagoras tot Jean-Jacques Rousseau. De term verwijst naar “de overeenkomst van alle individuen die onderworpen zijn aan collectief afgedwongen sociale regelingen”, zo wordt uitgelegd in een artikel van de Standford Encyclopedia of Philosophy. De term wordt in verschillende vormen gebruikt, voornamelijk in een politieke context.
Hoewel de term in het verleden is gebruikt door Pieter Omtzigt, bijvoorbeeld in de titel van zijn boek “Een Nieuw Sociaal Contract” dat op 23 februari 2021 werd gepubliceerd en sinds kort weer een bestseller is volgens Nederlandse media, werd de Nederlandse politieke partij zoals eerder vermeld op 19 augustus geregistreerd bij de notaris.
De dag erna kondigde Omtzigt de officiële oprichting van “Nieuw Sociaal Contract” aan in een interview op Tubantia, een lokale krant uit de regio Enschede, waar Omtzigt zich heeft gevestigd.
“Een paar dagen voor de val van het kabinet waren we met een team bij elkaar en had ik voor mezelf bepaald dat ik deze zomer de knoop zou doorhakken. Toen lag er geen uitgewerkt draaiboek. Het idee was al wel gerijpt dat ik dit wilde doen”, zei Omtzigt tijdens het interview.
De Kiesraad heeft de partijnaam “Nieuw Sociaal Contract” geregistreerd voor de komende verkiezingen.
Woordvoerster van de Kiesraad Anita Pronk meldde aan AFP in een telefoongesprek op 9 september dat geen enkele partij met de naam “Nieuw Sociaal Contract” ooit eerder is geregistreerd. Ze zei ook dat de partij van Omtzigt “de aanvraag voor registratie op 20 augustus heeft ingediend en onze advocaten hebben toen gecontroleerd of alles in orde was, en op de 28e is de naam geregistreerd”.
Registratie van een naam bij de commissie is niet verplicht, maar wel noodzakelijk om een partij onder een bepaalde naam te laten deelnemen aan de verkiezingen. Op 13 oktober maakt de Kiesraad bekend welke partijen en kandidaten zijn goedgekeurd voor deelname aan de verkiezingen in november.
Bij de verkiezingen van dit jaar zullen de gevestigde partijen het moeten opnemen tegen nieuwe partijen, zoals die van Omtzigt, maar ook de Boer-Burger Beweging (BBB).
