Een foto van een stoep vol zwerfafval is honderden keren gedeeld in het Nederlands en Slowaaks met de bewering dat het afval is achtergelaten door klimaatactivisten na een optocht in Rotterdam op 19 juni. Dit is onjuist. De foto is een dag eerder gemaakt in Amsterdam naast de Johan Cruijff ArenA in de aanloop naar een optreden van de zangeres Billie Eilish in de naastgelegen Ziggo Dome.
“Zo dit was de klimaatmars. Opgeruimd staat netjes”, luidt het sarcastische bericht in deze tweet van 19 juni 2022 met een foto van zwerfafval die meer dan 770 keer werd geretweet en meer dan 2000 likes kreeg.
Screenshots van deze tweet en de bewering circuleren ook op Facebook (hier, hier).
AFP’s factcheck-journalisten in Slowakije merkten op dat de foto ook circuleert in het Slowaaks met dezelfde bewering. “Zo zagen de straten van Rotterdam eruit na de mars van klimaatactivisten”, staat in een Facebookbericht van 20 juni.
Screenshot van een misleidende bericht in het Slowaaks (links) en in het Nederlands (rechts), vastgelegd op 23 juni 2022De valse beweringen verwijzen naar een grote “klimaatmars” die werd gehouden in Rotterdam, georganiseerd door de Klimaatcrisis Coalitie – een samenwerking tussen tien verschillende organisaties. De mars, die duizenden deelnemers trok, werd verslagen door verschillende Nederlandse media (hier, hier, hier).
De regionale publieke omroep Rijnmond plaatste een video van het evenement op hun YouTubekanaal:
De mars werd gehouden op zondag 19 juni van 13.00 uur tot ongeveer 17.00 uur volgens de gemeente Rotterdam.
Bram Karst, woordvoerder van de Klimaatmars, ontkende dat de circulerende foto de nasleep van de klimaatmars laat zien.
“Dit was helemaal niet aan de orde. Die mensen zijn er voor het klimaat, en als er per ongeluk iets valt, zoals een protestbord, dan wordt dat goed opgeruimd”, vertelde Karst op 21 juni aan AFP.
Karst deelde ook deze foto op Twitter, waarop volgens hem schoonmakers aan het eind van de mars op zondag te zien zijn.
Foto staat los van klimaatmars
Zoals verschillende andere gebruikers op Twitter al snel opmerkten, zoals journalist Rudy Bouma en OSINT-onderzoeker Chris Osieck, heeft de foto niets te maken met de klimaatmars. De foto is namelijk niet gemaakt in Rotterdam maar in Amsterdam. Verschillende Twittergebruikers merkten op dat de foto het gebied in de buurt van de Johan Cruijff ArenA toont.
Op basis van visuele aanwijzingen is het mogelijk om te verifiëren dat het inderdaad in de buurt van dit stadion is genomen. We kunnen hetzelfde bord herkennen van het restaurant “FEBO Boulevard” (rode vierkanten), dezelfde groene wegwijzers (groene vierkanten) en dezelfde trappen (gele vierkanten).
Vergelijking van de circulerende foto (links) en de Johan Cruijff ArenA op Google Street View (rechts), vastgelegd op 23 juni 2022 (gekleurde vierkanten toegevoegd door AFP)Foto’s van afval gemaakt door Billie Eilish-fans voor concert
Niet alleen was de foto vastgelegd in een andere stad dan beweerd wordt (Amsterdam in plaats van Rotterdam), hij is ook genomen op een andere datum. De attente Twittergebruiker Chris Osieck verwijst naar een identieke foto, naar verluidt genomen “tijdens een concert van Billie Eillish”, die op 18 juni om 19:11 – een dag voor de klimaatmars in Rotterdam – op Twitter werd gepubliceerd.
Zangeres Billie Eilish trad op in de Ziggo Dome, gelegen naast de Johan Cruijff ArenA, op zaterdag 18 juni. Volgens de website van de concertzaal zou ze om 21:15 optreden, ongeveer twee uur nadat de bovengenoemde tweet werd geplaatst. AFP heeft de Ziggo Dome gevraagd om een reactie, maar heeft deze op het moment van publicatie niet ontvangen.
Dezelfde gebruiker op Twitter tweette eerder die dag over het aanstaande optreden, en klaagde herhaaldelijk over de rommel (hier, hier).
De scène werd ook getweet door andere gebruikers, zoals hier om 19:17. De tweets verwijzen naar Billie Eilish die, ironisch genoeg, bekendstaat om haar inzet voor het klimaat.
AFP heeft via Twitter contact opgenomen met de auteur van de originele foto die in binnen- en buitenland circuleert, maar kreeg op het moment van publicatie geen commentaar. Maar de Twitteraar @RensKatyCatP postte een vergelijkbare foto om 19:06, zoals de identieke hoopjes afval in de onderstaande vergelijking laten zien.
Vergelijking van de foto die in misleidende berichten gebruikt wordt (links) en van dezelfde scène die dag (rechts), vastgelegd op 24 juni 2022De Twitteraar @RensKatyCatP bevestigde tegen AFP dat de foto zaterdagavond in Amsterdam is genomen in aanloop naar het concert van Billie Eilish. De gebruiker stuurde AFP ook een screenshot van de metadata van de gemaakte foto, ter bevestiging van de locatie en tijd.
Screenshot op een iPhone van de metadata bij de foto, aangeleverd door de Twitteraar @RensKatyCatP, vastgelegd op 23 juni 2022Het misleidende gebruik van ongerelateerde beelden van afval is geen nieuw fenomeen. Het wordt vaak gebruikt om klimaatactivisten in een kwaad daglicht te plaatsen. AFP controleerde hier eerder dergelijke valse beschuldigingen over een klimaatmars in Canada, en hier in Australië.
