Op Facebook verschijnen al jarenlang talloze berichten waarin wordt beweerd dat de Britse chef-kok Jamie Oliver een rechtszaak tegen het Amerikaanse fastfoodbedrijf McDonald’s heeft gewonnen voor het gebruik van “roze slijm” – restvlees dat is behandeld met ammoniak. Het verhaal is niet waar: Oliver heeft de fastfoodketen nooit voor de rechter gedaagd en McDonald’s is naar eigen zeggen tien jaar geleden wereldwijd gestopt met het gebruik van ammoniumhydroxide. Daarnaast is deze productiemethode niet toegestaan in Europa.
“McDonald’s verliest een juridische strijd met chef-kok Jamie Oliver, wat bewees dat het voedsel dat ze verkopen niet geschikt is voor consumptie omdat het zeer giftig is.” luidt de tekst in dit Facebookbericht, gepubliceerd op 25 januari 2022 en voorzien van een foto met roze prut in een fabriek. De beroemde chef-kok zou hebben bewezen dat “hamburgers gemaakt worden van vette delen vlees gewassen met ammoniakwaterstof en vervolgens gebruikt worden als ‘vlees taart’ om de hamburger te vullen.” In vrijwel identieke Engelstalige publicaties wordt de stof “ammoniumhydroxide” genoemd, en het vleesmengsel “roze slijm”.
Het verhaal is niet nieuw. Er zijn oudere Nederlandstalige publicaties over te vinden, zoals dit Facebookbericht en deze tweet uit 2019. Het hardnekkige verhaal blijft sindsdien regelmatig opduiken, zoals in 2021 op deze website en op Telegram.
De beweringen zijn in februari 2021 ontkracht door AFP België en al in 2019 door Factcheck Vlaanderen.
Screenshot van een van de misleidende berichten op Facebook, vastgelegd op 28 januari 2022Geen rechtszaak
Hoewel McDonald’s gestopt is met het gebruik van vlees dat is behandeld met ammoniumhydroxide (een mengsel van gasvormige ammoniak en water), was dit niet het resultaat van een rechtszaak die was aangespannen door Oliver, die bekend staat om zijn strijd tegen obesitas en junkfood.
Eind januari 2012 maakte de Amerikaanse fastfoodketen bekend te stoppen met het gebruik van ammoniumhydroxide. Oliver had dit behandelde vlees “roze slijm” genoemd in zijn tv-show, Food Revolution. In een aflevering uit april 2011, keurde Oliver het gebruik hiervan af. Dit rundergehakt, gemaakt van delen van het vlees die normaal gesproken niet eetbaar zijn voor mensen, zoals snijresten, worden gewassen in ammoniumhydroxide om bacteriëen te doden die ziekten zoals salmonella kunnen veroorzaken. Oliver benadrukt dat ammoniak een chemische stof is die voornamelijk wordt gebruikt als desinfectiemiddel, en dat de stukken vlees normaal gesproken voor hondenvoer bestemd zijn.
“Bij McDonald’s is de kwaliteit en veiligheid van het voedsel dat we onze klanten serveren een topprioriteit … Begin 2011 hebben we de beslissing genomen om het gebruik van met ammoniak behandeld rundvlees in onze hamburgers stop te zetten. Dit product is sinds augustus vorig jaar uit onze bevoorradingsketen verdwenen. Deze beslissing was het resultaat van onze inspanningen om onze wereldwijde normen voor de manier waarop we rundvlees over de hele wereld inkopen op één lijn te brengen”, luidt een verklaring van McDonald’s in dit nieuwsbericht van 1 februari 2012.
Volgens andere nieuwsberichten (hier en hier), zei McDonald’s dat de beslissing niet werd beïnvloed door Oliver’s campagne tegen het gebruik van ammoniumhydroxide in de voedingsindustrie.
Oliver lanceerde in 2010 zijn televisieprogramma Food Revolution en gebruikte het om kritiek te uiten op schoolmaaltijden in Amerikaanse cafetaria’s en tegelijkertijd aandacht te besteden aan de strijd tegen obesitas.
Hoewel Oliver het gebruik van ammoniumhydroxide afkeurt, heeft zijn team in februari 2021 aan AFP bevestigd dat Oliver “geen juridische stappen” heeft ondernomen tegen McDonald’s.
Bovendien vertelde McDonald’s in de Verenigde Staten op 1 maart 2021 aan AFP dat “McDonald’s wereldwijd geen fijn getextureerd rundvlees gebruikt in zijn rundvleespastei en dat sinds 2011 ook niet meer doet. Elk recent bericht dat aangeeft dat we dat wel doen is onjuist.”
Is “roze slijm” legaal?
Hoewel er in de Verenigde Staten bezorgdheid bestond over het gebruik van ammoniumhydroxide (zie hier, hier en hier) bij de bereiding van voedsel, beschouwt de Food and Drug Administration (FDA) de praktijk sinds de jaren tachtig als ongevaarlijk.
In Europa is ammoniumhydroxide goedgekeurd als conserveermiddel voor levensmiddelen, maar de afdeling Gezondheid en voedselveiligheid van de Europese Commissie heeft op 4 maart 2021 aan AFP Fact Check bevestigd dat het gebruik ervan als ontsmettingsmiddel niet is toegestaan: “Ammoniumhydroxide kan niet worden gebruikt om oppervlakteverontreiniging van producten van dierlijke oorsprong, zoals vlees, te verwijderen”.
