Herhaalde beweringen van een Nederlandstalig Facebook-account dat de temperatuur op aarde de afgelopen 140 jaar gemiddeld is gedaald, zijn onwaar, zoals gemiddelde temperatuurgrafieken voor het land en de atmosfeer laten zien. Klimaatwetenschappers zijn het er in grote meerderheid over eens dat de mens de oorzaak is van de opwarming van de aarde door het verbranden van fossiele brandstoffen.
In een bericht op Facebook beweert een gebruiker: “Opwarming van de aarde…? De aarde is tussen 1880 en 2013 0,08 graden afgekoeld. Doe je huiswerk voordat spreekt…”. Tussen 2021 en 2023 publiceerde dezelfde gebruiker elk jaar vergelijkbare beweringen (hier, hier en hier). Samen werden de vier berichten meer dan 250 keer gedeeld.
Uit officiële rapporten van experts, waaronder het Intergovernmental Panel on Climate Change, blijkt echter dat de temperaturen sinds het pre-industriële tijdperk zijn gestegen, en in de afgelopen eeuw met ongeveer één graad Celsius. De opwarming in Nederland gaat zelfs sneller dan het wereldwijde gemiddelde, volgens studies van de Nederlandse overheid die gebruik maken van historische meteorologische gegevens.
Gebruikers van sociale media trekken klimaatverandering en opwarming van de aarde regelmatig in twijfel, bijvoorbeeld hier en hier.
Toeneming temperaturen wereldwijd
Het IPCC, het orgaan van de Verenigde Naties dat belast is met het bevorderen van wetenschappelijke kennis over klimaatverandering, ledde in haar 2023-rapport dat menselijke activiteiten de oorzaak zijn van de opwarming van de aarde “met een mondiale oppervlaktetemperatuur die 1,1°C hoger ligt dan 1850-1900 in 2011-2020”.
Het Milieuprogramma van de VN, dat het 2023-rapport op 20 november publiceerde, waarschuwde dat de planeet op weg is naar een rampzalige opwarming van 2,5 tot 2,9°C in 2100. Op basis van bestaand beleid en emissiereductie-inspanningen zou de opwarming van de aarde 3°C bereiken.
In 2013, het laatste jaar dat in de bewering op sociale media wordt genoemd, rapporteerde de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) dat “de jaarlijkse temperatuur wereldwijd sinds 1880 met een gemiddelde snelheid van 0,06°C (0,11°F) per decennium is gestegen”.
Toen (in 2013) was volgens de NOAA de gemiddelde snelheid sinds 1970 gestegen tot 0,16°C (0,28°F) per decennium.
Bijna 1,2°C opwarming van de aarde heeft tot nu toe al een escalerend spervuur van dodelijke gevolgen over de hele planeet ontketend.
Inger Andersen, hoofd van UNEP, heeft gezegd dat het cruciaal is dat de landen van de G20 – de landen met de rijkste economieën, die verantwoordelijk zijn voor ongeveer 80 procent van de uitstoot – “een tandje bijzetten” en het voortouw nemen in het terugdringen van de uitstoot, maar merkte op dat sommige landen in de “sluimerstand” staan.
Dit geldt wereldwijd, maar de gevolgen zijn nog erger in Nederland, waar de gemiddelde temperatuur volgens het Compendium voor de Leefomgeving (CLO) met 1,5 graden Celsius is gestegen ten opzichte van een eeuw geleden, en met 0,03°C per jaar gedurende de afgelopen 20 jaar.
Menselijke activiteit veroorzaakt opwarming van de aarde en klimaatverandering
Er is nu wereldwijde consensus (hier gearchiveerd) onder wetenschappers over de menselijke oorzaken van de opwarming van de aarde. Het heeft lang geduurd voordat wetenschappers tot deze conclusie kwamen. In 2013 verzekerde het IPCC nog met “95 procent zekerheid dat menselijke activiteit de belangrijkste oorzaak is van de waargenomen opwarming sinds het midden van de 20e eeuw”. Vandaag de dag is het bewijs onweerlegbaar.
In 2021 en 2022 publiceerde het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) zijn zesde uitgebreide beoordelingsrapport, waarin de organisatie waarschuwt dat maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen dringend nodig zijn om een catastrofale opwarming van de aarde te voorkomen, waardoor er slechts drie jaar overblijft om de emissiecurve van broeikasgassen om te buigen.
“Er bestaat geen twijfel over dat menselijke invloed de atmosfeer, de oceaan en het land heeft opgewarmd”, luidt het rapport.
De “opwarming sinds 1950 in Nederland is echter ruim twee keer zo groot als de mondiale opwarming”, volgens het eerder aangehaalde CLO-document over temperatuurtrends tussen 1906 en 2013. “Nederland warmt veel sneller op dan mondiaal”, vooral door veranderingen in het Nederlandse klimaat die “hoogstwaarschijnlijk niet worden veroorzaakt door natuurlijke schommelingen”, maar hoogstwaarschijnlijk het gevolg zijn van het “door de mens veroorzaakte versterkte broeikaseffect”.
Dit blijkt uit de temperaturen in het land die jaarlijks elk seizoen stijgen, waarbij “de lente en de zomer” het meest opwarmen, meldde de zelfde document CLO-document.
Meer van AFP’s berichtgeving over desinformatie rond klimaatverandering en de opwarming van de aarde is hier te lezen in het Nederlands en hier in het Engels.
