In januari 2023 werd boven Bursa in Turkije een opvallende lenticulaire wolk waargenomen die op grote schaal werd gefotografeerd en gefilmd. Bijna drie weken later probeerden gebruikers van sociale media de wolk echter in verband te brengen met de verwoestende aardbeving aan de grens van Turkije met Syrië, met de bewering dat de wolk een storing vertoonde door een in de Verenigde Staten gevestigd onderzoeksstation genaamd HAARP. Dit is onjuist; het is onmogelijk dat HAARP het weer zodanig verstoort dat het wolken kan creëren, verklaarde een deskundige aan AFP.
Het HAARP-onderzoekscentrum in Alaksa, dat de bovenste laag van de atmosfeer bestudeert, is het onderwerp geweest van een hele reeks ongegronde samenzweringen, onder meer dat het het weer kan beheersen of op een of andere manier in verband staat met de verspreiding van het Covid-19-virus.
Nieuwe ongegronde beweringen tegen HAARP werden op de sociale media geplaatst kort na de aardbeving van 6 februari 2023 waarbij duizenden mensen omkwamen en ook duizenden dakloos werden.
Een bericht beweerde de dag na de beving ten onrechte: “Turkije is aangevallen met HAARP” en een andere “(20-01-2023) werd deze opmerkelijke en merkwaardige wolk gespot in Turkije (Bursa) wat zal het zijn#HAARP”. Het eerste bericht werd meer dan 2.000 keer gedeeld, beide berichten bevatten een video van de lenticulaire wolk die op 19 januari in Bursa in het westen van Turkije verscheen. Er waren ook soortgelijke beweringen in andere talen zoals Japans.
De wolk vormde zich kort voor zonsopgang en op grote hoogte, zodat het werd verlicht voordat de zon opkwam, waardoor hij er bijzonder opvallend uitzag, aldus het tijdschrift Forbes in een artikel waarin het verschijnsel wordt uitgelegd.
Screenshot van vals bericht vastgelegd op 10 februari 2023Een natuurverschijnsel
De vreemd uitziende wolk werd opgenomen door verschillende media, waaronder de BBC en The Guardian. De verslagen maakten opmerkingen over het UFO-achtige uiterlijk en verklaarden dat dit een effect was van de lenticulaire wolkenformatie. In een aantal berichten die de valse beweringen verspreiden, waren de BBC-beelden gebruikt.
Lenticulaire wolken worden zo genoemd vanwege hun gebogen lensachtige vorm. Ze zien er ook uit als opgestapelde pannenkoeken, leest het weerplatform Noodweer Benelux.
“Deze opvallende vormen ontstaan door wind of golfvormige beweging van de lucht onder invloed van heuvels of bergen”, luidt het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) op haar website.
“Lenticulaire wolken kunnen van nature ontstaan door bergen, zoals het geval is in Bursa”, zei KNMI-woordvoerder Annemarie Hoogendoorn op 10 februari in een e-mail aan AFP. “Dat kan HAARP niet, dat kan niemand”, zei ze.
De stad Bursa ligt in een bergachtig gebied, op ongeveer 36 km van de berg Uludağ. Het ligt ook bijna 900 km van het belangrijkste gebied dat door de aardbeving van 6 februari werd getroffen.
HAARP kan het weer niet verstoren
HAARP — dat voor ‘High-frequency Active Auroral Research Program’ staat — is een onderzoeksprogramma dat sinds 2015 door de Universiteit van Alaska Fairbanks wordt beheerd, toen het van de Amerikaanse luchtmacht aan de universiteit werd overgedragen.
Het gebruikt de werelds krachtigste hoogfrequente (HF) zender om de ionosfeer te bestuderen en de fysische processen die aan het werk zijn in de allerhoogste delen van onze atmosfeer, de thermosfeer en de ionosfeer genoemd, aldus de site. De ionosfeer begint op ongeveer 60 tot 80 km hoogte en strekt zich uit tot boven 500 km hoogte.
HAARP is het onderwerp geweest van verschillende samenzweringen, die worden behandeld op de pagina met veelgestelde vragen.
Het kan het weer niet beheersen, zegt het hier. De radiogolven die door de HAARP-zender worden uitgezonden, worden niet geabsorbeerd door het deel van de atmosfeer dat het weer produceert. “Aangezien er geen interactie is, is er geen manier om het weer te controleren,” staat er.
Op de vraag of HAARP op enigerlei wijze in verband kan worden gebracht met de aardbeving, vertelde HAARP-programmamanager Jessica Matthews op 11 februari 2023 aan AFP: “De recente aardbeving en het tragische verlies van levens in Turkije benadrukken de verwoesting die natuurrampen kunnen veroorzaken. De onderzoeksapparatuur op de HAARP site kan geen natuurrampen creëren of versterken.”
Een lenticulaire wolk boven de stad Gevgelija, Noord-Macedonië, op 2 december 2015Kan de mens het weer beheersen?
Er zijn pogingen om het weer te manipuleren, maar alleen op kleine schaal. Een voorbeeld is om wolken regen of sneeuw te laten vallen via een proces dat “cloud seeding” wordt genoemd. Dit is in verschillende landen getest, bijvoorbeeld in Mexico, Dubai, China en de VS.
Er is ook onderzoek gedaan naar geo-engeneering-technologieën om bepaalde gevolgen van de klimaatverandering te compenseren. Een voorbeeld is het idee om de opwarming van de aarde tegen te gaan door het zonlicht met enorme panelen van de aarde weg te reflecteren.
In Zwitserland, is een bedrijf erin geslaagd CO2 uit de lucht op te vangen en er een nieuwe bestemming aan te geven, zoals het verbouwen van groenten. Maar geo-engeneering wordt nog steeds besproken en door sommige wetenschappers als riskant beschouwd.
Wat veroorzaakt een aardbeving?
Aardbevingen worden veroorzaakt door processen in de aardkorst en hebben niets te maken met wolken of de ionosfeer — waar het onderzoek van HAARP op gericht is.
Ze zijn een gevolg van “bewegingen in de buitenste laag van de aarde, die de “korst” wordt genoemd”, aldus NASA hier.
De tektonische platen waaruit de aardkorst bestaat, bewegen voortdurend, legt de universiteit van Caltech uit. Als de randen van deze platen tegen elkaar schuiven, kan wrijving ze afremmen, waardoor de druk mettertijd toeneemt. “Wanneer de bewegingskracht uiteindelijk de wrijving overwint, breken of verschuiven delen van de korst plotseling, waardoor de opgehoopte druk vrijkomt in de vorm van seismische golven”, aldus de universiteit.
De rampzalige aardbeving van 2023
Na de verwoestende aardbeving die Turkije en Syrië op 6 februari trof, deelden gebruikers van sociale media valse beweringen over de beving, waarbij velen gebruik maakten van afbeeldingen en video’s die geen verband hielden met de ramp. AFP heeft er verschillende onderzocht, bijvoorbeeld hier, hier en hier.
Nederland heeft een reddingsteam van 65 mensen en 8 honden naar Turkije gestuurd om te helpen bij de reddingsoperatie. Op 8 februari besloot de Nederlandse regering ook 10 miljoen euro te sturen voor noodhulp aan de slachtoffers van de aardbeving in Syrië.
Het woord “Nederlands” wordt eruit gehaald in deze zin “Een Nederlands bericht beweerde de dag na de beving ten onrechte” omdat de post hoewel van een Nederlands/Engels sprekend account in het Engels werd gepost.
