Onjuiste beweringen over de Oekraïense presidentiële familie blijven de ronde doen sinds de invasie van Oekraïne door Rusland. In december 2022 deelden gebruikers op sociale media een afbeelding waarop de Oekraïense First Lady Olena Zelenska in een privéjet te zien zou zijn met dure accessoires. De foto was echter bewerkt. De oorspronkelijke foto toont eigenlijk een Amerikaanse zakenman, de foto werd later bewerkt en Zelenska’s hoofd werd er toegevoegd.
De bewerkte foto van Olena Zelenska in een privéjet verspreidde zich eind december 2022 op Facebook en Twitter en werd ook gedeeld in verschillende andere talen, waaronder Duits, Engels, Frans of Chinees.
Op de valse foto die tientallen keren in het Nederlands is gedeeld, zou de vrouw van de Oekraïense president, Olena Zelenska, in een privéjet zitten. De foto toont ook infoboxen van de verschillende accessoires en kleding die Zelenska zou dragen.
“De vrouw van Zelensky”, luidden verschillende posts van internetgebruikers die de foto hebben gedeeld. “Zelensky, s vrouw gaat doodleuk shoppen in Parijs met privéjet”, beweert een andere.
In sommige commentaren zeggen verschillende mensen dat de foto onwaar is, zoals hier en hier, terwijl andere ervan overtuigd zijn dat de foto echt de echtgenote van president Zelensky, Olena Zelenska, toont.
Olena Zelenska en haar echtgenoot Volodymyr Zelensky zijn herhaaldelijk het middelpunt geweest van valse informatie, die AFP ook in verschillende talen heeft geverifieerd. Er is bijvoorbeeld beweerd dat president Volodymyr Zelensky 17 miljoen hectare landbouwgrond heeft verkocht aan buitenlandse bedrijven of dat zijn bezoek aan soldaten in een ziekenhuis in Kiev in maart 2022 vooraf was opgenomen. Een andere valse bewering die AFP in het Frans heeft geverifieerd liet denken dat de Oekraïense first lady tijdens de oorlog in Oekraïne in Nice, Frankrijk, zou hebben verbleven: ook deze bewering was gebaseerd op een bewerkt beeld.
Originele opname toont zakenman
Op Twitter gaven gebruikers commentaar op de valse bewering. Een gebruiker verwees naar een afbeelding die Richard Heart in augustus 2022 op Twitter plaatste en die hij op 16 april 2022 ook op Instagram publiceerde. De Amerikaanse zakenman, Richard Heart, verdient volgens zijn website zijn geld met cryptocurrencies en pronkt graag zijn rijkdom op sociale media. Een omgekeerde zoekopdracht op Google naar de gedeelde afbeelding leidde AFP ook naar andere fact checks (hier, hier, hier), waarbij ook Hearts posts als bron wordt genoemd.
Een vergelijking van Heart’s afbeelding met de nu gedeelde foto laat zien dat veel details overeenkomen, zoals de achtergrond met het crèmekleurige interieur, de kleurrijke bagagetassen en de accessoires van de afgebeelde persoon. Op beide foto’s zijn hetzelfde horloge, gouden ketting en gedessineerde outfit te zien. Beide hebben een waterfles naast de zittende persoon.
In de afbeelding die in de berichten gedeeld werd die AFP heeft geverifieerd, is het hoofd van Heart echter vervangen door een afbeelding van het hoofd van Olena Zelenska. Details zoals de handen, die wel erg groot zijn voor Zelenska, wijzen er ook op dat de foto is bewerkt.
Heart heeft niet gereageerd op een verzoek van AFP om details te weten te komen over waar en wanneer de foto werd genomen voor AFP’s verificatie artikel werd gepubliceerd. Hij pinde de foto van zichzelf in zijn Instagram-profiel.
Een nadere beschouwing van het afgebeelde hoofd bevestigt ook dat de originele foto Zelenska niet toont. Dit deel van de foto heeft een lagere resolutie dan de rest van het lichaam en schaduwen en beeldtemperatuur komen niet precies overeen met de rest van het beeld. Een journalist van de Zwitserse nieuwssite “NZZ” wees op Twitter op de originele opname, dat werd gespiegeld.
Een vergelijking van het originele beeld uit de Alamy fotodatabase (links) en het vermeende beeld van Zelenska in de jet (rechts), gespiegeld door AFP voor een betere vergelijking, laat zien dat de foto links werd gebruikt en waarbij Zelenskas hoofd werd uitgesneden en in de foto van Heart werd geplaatst. Zelenska’s blik en het standpunt van de opname zijn voor beide hetzelfde, haar haar is ook identiek. In de originele foto valt het licht van links op haar; in het bewerkte beeld komen de lichtomstandigheden niet overeen.
Op de originele foto is Olena Zelenska te zien terwijl ze op de First Ladies and First Gentlemen Summit in Kiev op 23 juli 2022 spreekt. Alamy’s fotodatabase toont de originele afbeelding in haar archief. Het is ook gedateerd op die dag in de Alamy fotodatabase, en het werd genomen door de fotograaf Hennadii Minschenko. Verschillende media gebruikten de foto van de Oekraïense first lady voor hun verslag (hier, hier). Zelenska plaatste ook beelden van zichzelf tijdens de top op 23 juli op Twitter, waar ze te zien is met hetzelfde kapsel en dezelfde kleding.
Op 13 december 2022 werd in Parijs een conferentie gehouden over de organisatie van winterhulp voor Oekraïne, waarbij ook de vrouw van de president aanwezig was en om steun vroeg voor de wederopbouw van de verwoeste infrastructuur van het land. Een week later pleitte haar echtgenoot voor meer hulp tijdens een historisch bezoek aan het Amerikaanse Congres.
