Uren nadat een zware aardbeving op 6 februari duizenden mensen het leven kostte aan de grens tussen Turkije en Syrië, ging een foto van een hond naast een arm die uit het puin kwam, wereldwijd viraal op sociale media. Maar de foto heeft niets te maken met de ramp; het is een stockbeeld dat beschikbaar is in commerciële fotobanken. De manier waarop deze foto in de verkeerde context werd gedeeld is een voorbeeld van hoe desinformatie zich snel online kan verspreiden en mensen kan misleiden.
“Kwam deze hartverscheurende foto tegen. Mijn gedachten zijn bij de Turken. Verschrikkelijk zeg!”, luidt een Nederlandse post waarin de foto is opgenomen. Volgens een andere post is de foto genomen vlak na de aardbeving in Turkije. Samen werden ze meer dan 800 keer gedeeld in minder dan 24 uur na de aardbeving van 6 februari. Soortgelijke posts werden gedeeld op verschillende social netwerken in verschillende talen, waaronder Spaans, Grieks en Engels.
Een zoekopdracht naar dezelfde foto op Google leidde tot deze foto die in 2018 door de stockfotodatabank Alamy werd gepubliceerd. Het is een voorbeeld van een stormloop aan sociale mediaposts na grote wereldgebeurtenissen die volledig ongerelateerde beelden delen. Ze kunnen mensen misleiden over wat er ter plaatse gebeurt. In dit geval kan een snelle online zoekopdracht de relevantie van de afbeelding verifiëren.
Screenshot van vals bericht vastgelegd op 8 februari 2023Stockfoto van minstens 2018
Via de omgekeerde zoekopdracht die leidde naar de Alamy database, kunnen we zien dat de foto werd genomen op 18 oktober 2018 en werd toegeschreven aan de Tsjechische fotograaf Jaroslav Noska. Hier is een vergelijking van beide foto’s.
Screenshot van een vals bericht vastgelegd op 8 februari 2023
Screenshot van de foto van de hond gevonden op de Alamy website, vastgelegd op 9 februari 2023Alamy is een bibliotheek van stockfoto’s die beschikbaar is voor professioneel gebruik, meestal tegen betaling. Dezelfde foto is beschikbaar op andere commerciële beeldbanken Shutterstock en Bigstock. Ze zijn ook gecrediteerd aan Noska Photo in Tsjechië. Op Shutterstock is de afbeelding deel van een collectie van verschillende andere foto’s genaamd “Dog rescue”, die voor het laatst werd bijgewerkt op 3 januari 2019.
Noska bevestigde in een telefoongesprek op 7 februari 2023 aan AFP dat hij de auteur is van de foto die enkele jaren geleden werd genomen.
Dezelfde afbeelding werd valselijk gebruikt nadat een aardbeving de stad Izmir in Turkije trof op 30 oktober 2020, zoals AFP hier meldde.
2023 verwoestende aardbeving
De aardbeving trof het zuidoosten van Turkije en het noorden van Syrië in de vroege uren van 6 februari. Op 9 februari was het dodental opgelopen tot 19.000.
In de onmiddellijke nasleep stond sociale media bol van desinformatie en verkeerd toegeschreven foto’s en video’s, onder meer van een “tsunami” en een kind dat rouwt om zijn ouders.
Een AFP-journalist in de zuidoostelijke Turkse stad Sanliurfa meldde dat overlevenden te kampen hadden met ernstige kou en honger na de beving, de grootste in het land in bijna 100 jaar. Tot 23 miljoen mensen zouden getroffen kunnen zijn, zei de WHO op 7 februari.
Reddingsteam bergen een lichaam op in Kahramanmaras, Turkije, de dag na een aardbeving met een kracht van 7,8 op 7 februari 2023Nederland stuurt reddingsteam naar Turkije en 10 miljoen euro naar Syrië
Kort na de aardbeving stuurde Nederland een ‘urban search and rescue’ team naar Turkije om te helpen bij de reddingsoperatie. “Het team bestaat uit 65 hulpverleners en 8 speurhonden“, luidt een pagina op de website van de regering.
De Nederlandse regering heeft op 8 februari besloten 10 miljoen euro te sturen voor noodhulp aan de slachtoffers van de aardbeving in Syrië.
