Sinds eind februari 2022 hebben honderden mensen de bewering gedeeld op sociale media dat een foto, genomen nadat een Russisch bombardement een woonwijk in Oekraïne raakte, is genomen na een gasexplosie in Rusland in 2018. De berichten suggereren dat de media die verslag doen van de oorlog in Oekraïne mensen misleiden. De foto toont echter wel degelijk het huidige conflict in Oekraïne, bevestigen journalisten ter plaatse en persbureaus, waaronder AFP, die berichtten over de nasleep van de aanval.
“Zo betrouwbaar is het nieuws hier in Nederland, Deze foto is van een gasexplosie in 2018”, luidt deze tweet van 25 februari 2022, sindsdien ruim 800 keer geretweet. De tweet bevat twee screenshots met een foto van een verwoest gebouw. Het eerste screenshot van een tweet bevat de tekst: “Oekraïne plaatst weer nepnieuws, dit is een gasexplosie in Magnitogorsk (Rusland, red.) in 2018”. Het andere screenshot toont een tweet door de Duitse krant Bild met de tekst “Invasion of Ukraine – Putin laat op burgers schieten” en een foto van een gewonde vrouw. Dezelfde screenshots circuleren op Facebook.
De bewering dat de foto’s van het gebouw en de gewonde vrouw in 2018 zijn genomen, circuleert ook in andere talen, zoals in het Fins en Frans. De foto’s werden geverifieerd door AFP Duitsland.
Screenshot van een van de misleidende berichten op sociale media, vastgelegd op 7 maart 2022Er circuleren talrijke beelden over het conflict in Oekraïne die uit hun verband zijn gerukt. AFP heeft aangetoond dat video’s van een luchtaanval, militaire vliegtuigen en parachutisten, zogenaamd in Oekraïne, oude opnames waren. Een foto van biddende mensen in Kharkiv is ook oud. Gebruikers op sociale media beweren momenteel dat het beeld dat door Bild wordt gebruikt ook uit zijn context is gehaald.
Rusland viel in de ochtend van 24 februari 2022 Oekraïne binnen. Sinds de invasie zijn ook verschillende woonwijken gebombardeerd. Ruim 2 miljoen Oekraïners zijn sindsdien gevlucht volgens de VN.
De foto is correct omschreven en is genomen in Oekraïne
Bild publiceerde op 25 februari een bericht over een woning die was geraakt in Oekraïne. Bild noemt als bron Twitter en het Turkse persbureau Anadolu. De foto van het gebouw komt uit een video die is gepubliceerd op Twitter op 24 februari 2022.
Anadolu heeft reeds een verslag gepubliceerd over de foto van de vrouw, waarin het bevestigd dat deze genomen is in de oostelijke Oekraïense stad Chuguyev, of Chuhuiv, vlakbij Kharkiv. Het beschrijft de scène als de nasleep van een Russische raketaanval. Foto’s van de gebeurtenis werden ook door Nederlandstalige media gebruikt.
AFP publiceerde diezelfde dag ook beelden van het verwoeste gebouw. AFP-journalist Kadir Demir was op 24 februari 2022 ter plaatse en filmde het verwoeste gebouw vanuit meerdere perspectieven. AFP meldde dat het gebouw ‘s ochtends zwaar beschadigd werd door de aanval.
Een vergelijking van beelden door AFP (rechts) met de foto die momenteel wordt beschreven als “onjuist” (links) laat zien dat het dezelfde gebeurtenis weergeeft. Verschillende details komen overeen, zoals stof dat uit de ramen hangt, een boomstam en een groene pilaar.
Vergelijking van de afbeelding van Anadolu (links) en de AFP (rechts), rode cirkels toegevoegd door AFP.Anadolu liet soortgelijke beelden van het gebouw zien in een videoverslag over de aanval.
AFP-journalist Kadir Demir bevestigde dat zijn beelden van het gebouw werden genomen in Chuguyev, in de buurt van een militaire luchthaven die ook geraakt werd.
De Facebookberichten beweren dat Bild een oude foto heeft gebruikt in hun berichtgeving over de aanval, maar de publicaties op sociale media leveren hiervoor geen enkel bewijs. Ze bevatten alleen een ongefundeerde bewering van een klein Twitteraccount onder de naam “Paul Kletke” dat op het moment van schrijven slechts 120 volgers heeft en regelmatig pro-Russische inhoud retweet.
Een omgekeerde zoekopdracht naar de foto van het verwoeste gebouw leverde pas relevante resultaten op vanaf 24 februari 2022. Oudere versies van de foto kon AFP niet vinden.
Gecontacteerd door AFP, bevestigde woordvoerder Christian Senft van Bild op 28 februari 2022 dat de foto in de juiste context werd getoond.
Gasexplosie in Magnitogorsk
Volgens nieuwsberichten (bijvoorbeeld hier en hier), was er in de nacht van 31 december 2018 een gasexplosie in een flatgebouw in de Russische stad Magnitogorsk. Het betreffende gebouw zag er echter anders uit dan het gebouw in de misleidende berichten.
Volgens berichtgeving door AFP vond de gasexplosie, waarbij meer dan 30 mensen om het leven kwamen, in Rusland plaats in een gebouw van tien verdiepingen. Daarentegen had het getroffen gebouw in Oekraïne niet meer dan vijf verdiepingen.
Het woongebouw dat op 31 december 2018 beschadigd raakte in de Russische stad Magnitogorsk ( AFP / STR)De misleidende berichten over Bild maken deel uit van een bredere trend waarin de Westerse media beschuldigd worden van misleidende berichtgeving over het conflict in Oekraïne.
Hoewel Bild heeft toegegeven dat het fouten heeft gemaakt in eerdere berichtgeving over het conflict, heeft het deze fouten erkend en de onjuiste beelden gecorrigeerd of verwijderd. In dit geval toonde de krant echter de juiste foto.
AFP heeft andere onterechte beschuldigingen over onjuiste berichtgeving door de media ontkracht. In deze factcheck toonden we bijvoorbeeld hoe een screenshot van een Facebookbericht door RTL Nieuws is gemanipuleerd om het te doen lijken alsof het onnauwkeurig berichtte over het conflict in Oekraïne.
