Gebruikers van sociale media hebben ten onrechte beweerd dat een document van farmaceutisch gigant Pfizer aantoont dat het COVID-19-vaccin een bacteriële infectie kan veroorzaken die bekendstaat als mycoplasma pneumoniae. In de berichten werd gesuggereerd dat de prik in verband zou kunnen worden gebracht met een piek in luchtweginfecties in China, waaronder deze aandoening. Maar er is geen verband bekend tussen mycoplasma pneumoniae en het vaccin. Het staat wel in het document omdat het gemeld is na andere vaccinaties en dus in de gaten gehouden moet worden. Medische experts hebben aan AFP uitgelegd dat er geen bewijs is dat de infectie een bijwerking is van de covid-prik. De uitbraak in China wordt verwacht in de winter, voegden ze eraan toe.
“De nieuwe, zogenaamde ‘epidemie’ van Mycoplasma pneumoniae, ook wel ‘witte longsyndroom’ genoemd, wordt veroorzaakt door de COVID-vaccins, zo onthult door Pfizer zelf”, luidt een post op X van 2 december 2023. Tientallen posts met dezelfde bewering werden gedeeld in het Nederlands op verschillende sociale netwerken (hier en hier). De posts bevatten een schermafbeelding van een document waarvan wordt beweerd dat het “Pagina 37 van het rapport over bijwerkingen van Pfizer” is.
Dit is echter onjuist: het gaat niet om een “nieuwe epidemie”, noch om een bijwerking als gevolg van het covid-vaccin, zoals verschillende experts aan AFP hebben uitgelegd.
Het document van Pfizer noemt mycoplasma pneumoniae ook niet als bijwerking van het vaccin. Het document beschrijft een verscheidenheid aan medische aandoeningen die eerder zijn waargenomen na toediening van andere vaccins. Deze worden daarom aanbevolen voor monitoring, maar er is geen oorzakelijk verband vastgesteld met de covid-prik van Pfizer.
Experts lieten ook weten dat de piek in infecties elk jaar voorkomt in landen over de hele wereld.
De bewering werd gedeeld nadat China vanaf midden oktober een golf van griepachtige ziekten onder kinderen registreerde, waaronder mycoplasma pneumoniae, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (hier gearchiveerd).
Soortgelijke onwaarheden over het vaccin circuleerden in verschillende talen, bijvoorbeeld in het Frans, in het Engels en in het Koreaans.
‘Ongewenste voorvallen’
AFP zocht met trefwoorden naar de tekst in de schermafbeelding met het onjuiste bericht. De zoekopdracht leidde tot een Pfizer-paper met de titel “Cumulative Analysis of Post-Authorization Adverse Event Reports (Cumulatieve analyse van rapporten over bijwerkingen na toelating)”.
Het document (hier gearchiveerd) noemt mycoplasma pneumoniae in de bijlage op pagina 36 onder een sectie met “adverse events of special interest (ongewenste voorvallen van speciaal belang)”.
Het werd vrijgegeven na een Freedom of Information Act-verzoek van de in de VS gevestigde groep Public Health and Medical Professionals for Transparency, en is sinds november 2021 beschikbaar op hun website.
Daphne Laeijendecker, woordvoerder van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), zei aan AFP in een e-mail van 22 december, 2023 dat de claim over bijwerkingen ongegrond is: “Er is geen wetenschappelijk bewijs of gegevens die beweren dat Mycoplasma pneumoniae een bijwerking is van het covid-vaccin, het bestond al voor de covid-periode.”
In 2022, toen AFP andere berichten op sociale media ontkrachtte waarin werd beweerd dat het document een lijst van bijwerkingen van vaccins bevatte, had Aurélie Grandvuillemin, plaatsvervangend hoofd van het Regionale Centrum voor Geneesmiddelenbewaking van Bourgondië in Frankrijk, al aan AFP uitgelegd dat “dit in geen geval een lijst is van bijwerkingen die gemeld zijn voor het Pfizer-BioNTech-vaccin [Comirnaty]”. Het is “eerder een compilatie van specifieke ongewenste voorvallen […], medische manifestaties die a priori geïdentificeerd zijn als mogelijk geassocieerd met de toediening van om het even welk vaccin, en die vooral opgevolgd zullen worden na de commercialisering van welk vaccin dan ook, of het nu tegen covid of een andere ziekte is”, legde ze uit.
Francesco Salvo, directeur van het Bordeaux Centrum voor geneesmiddelenbewaking en coördinator van het Franse veiligheidsonderzoek naar het Pfizer-vaccin, zei aan AFP in dezelfde 2022 factcheck ook dat de lijst geen bijwerkingen van de prik bevat.
Het zijn medische aandoeningen die zorgvuldig in de gaten gehouden moeten worden, zoals gespecificeerd door immunisatie-experts voordat de prik werd uitgerold, “omdat ze negatieve effecten van de vaccins kunnen vertegenwoordigen”, zei hij.
De WHO heeft deze “ongewenste voorvallen van speciaal belang” omschreven als aandoeningen die mogelijk “causaal geassocieerd” zijn met een vaccin en dus zorgvuldig moeten worden gecontroleerd en bevestigd door verdere onderzoeken (hier gearchiveerd).
Over het covid-vaccin zei Siddharth Sridhar, een klinisch assistent-professor aan de afdeling Microbiologie van de Universiteit van Hong Kong, aan AFP in een e-mail van 15 december: “Het is nu drie jaar geleden sinds de wereldwijde uitrol van het vaccin. We hebben goed en lang gekeken naar de bijwerkingen van vaccins en deze vaccins lijken opmerkelijk veilig.”
Mycoplasma Pneumoniae is niet nieuw
In tegenstelling tot wat wordt beweerd in de verschillende posts op sociale media, zei Laeijendecker dat het NHG “het niet als een nieuwe epidemie beschouwt, longontsteking veroorzaakt door Mycoplasma bestaat al heel lang en komt meestal meer voor in de winter”.
Mycoplasma pneumoniae infecties komen “het hele jaar door voor in veel verschillende klimaten wereldwijd”, met epidemieën om de paar jaar, volgens een artikel gepubliceerd in The Lancet (hier gearchiveerd).
Het veroorzaakt vaak hoest- en griepachtige symptomen, maar sommige mensen kunnen ook asymptomatisch zijn, legt het RIVM uit.
Op 13 november 2023 schreven de Chinese autoriteiten de stijgende gevallen van aandoeningen aan de luchtwegen toe aan het einde van de covid-restricties, de komst van het koude seizoen en de circulatie van bekende ziekteverwekkers, waaronder mycoplasma pneumoniae. Maar de toename van luchtweginfecties in China is niet alleen te wijten aan deze bacterie, maar aan tal van ziekteverwekkers, waaronder influenza die sterk toeneemt, gaf de WHO later die maand aan.
Dongyan Jin, een professor gespecialiseerd in virologie aan de Universiteit van Hong Kong, zei aan AFP op 18 december: “Het is niet dramatisch verschillend van post-pandemische pieken van luchtweginfecties op andere plaatsen in de wereld”.
Verschillende andere Europese landen hebben onlangs ook een toename van mycoplasma pneumoniae-infecties gemeld, zoals Frankrijk en Denemarken.
Ook Nederland meldde sinds augustus 2023 een belangrijke stijging van het aantal gevallen van longontsteking, zoals hier wordt uitgelegd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM) op 20 december 2023.
“De bacterie Mycoplasma pneumoniae wordt daarbij als één van de oorzaken genoemd” voor vergelijkbare pieken in andere Europese landen en in China en het is “een bekende verwekker van longontstekingen, vooral bij vijf- tot twintig-jarigen”, legt de RIVM uit. In Nederland is “het wekelijks aantal meldingen in 2023 is hoger dan het maximum per week in seizoenen vanaf 2005”, voegt het RIVM eraan toe.
Vóór de covid-pandemie veroorzaakte deze bacterie cyclische epidemische pieken, ongeveer elke 3 tot 7 jaar. De laatste episodes dateren van eind 2019/begin 2020 in verschillende landen, voornamelijk in Europa en Azië.
“De toename van mycoplasma-infecties die is gemeld, maakt deel uit van de verwachte, gebruikelijke toename van dergelijke infecties die elk jaar wordt gezien”, zegt William Schaffner, hoogleraar preventieve geneeskunde aan de Vanderbilt universiteit in de Amerikaanse staat Tennessee. Schaffner zei aan AFP in een e-mail op 15 december dat de piek ook de Verenigde Staten betrof, waar de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) een dag eerder waarschuwde dat het aantal luchtwegaandoeningen “snel toenam” (hier gearchiveerd).
Ook de Europese tegenhanger van de CDC publiceerde op 15 december een artikel waarin stond dat virale en bacteriële respiratoire pathogenen naar verwachting “de komende maanden” zullen blijven circuleren (hier gearchiveerd).
Wittelongsyndroom
“Op longfoto’s van patiënten met longontsteking zie je een witte laag, daarom is deze naam geassocieerd met dit soort longontsteking”, zei Laeijendecker.
Op 6 december 2023 zei Prof. Paul Loubet, hoofd van de afdeling infectieziekten en tropische ziekten van het Universitair Ziekenhuis van Nîmes in Frankrijk, aan AFP dat het “wittelongsyndroom” niet kenmerkend is voor een mycoplasma-infectie. “Witte longen is wat we beschrijven op beeldvorming van de borstkas, radio of CT-scan, en dit weerspiegelt diffuse schade aan de longen door verschillende mechanismen die infectieuze oorzaken kunnen hebben (…) na influenza of covid kunnen we een acuut ademnoodsyndroom hebben. In het algemeen zullen de longen op de beelden volledig wit zijn omdat ze beschadigd zijn door de infectie”, legt Loubet uit. Hij cloncludeert dat “we een witte long niet kunnen koppelen aan een bepaalde ziekteverwekker”.
AFP heeft eerder desinformatie met betrekking tot mycoplasma pneumoniae ontkracht, bijvoorbeeld hier en hier.
