Scroll Top

Water opnieuw koken is veilig als het water schoon is

Water opnieuw koken is veilig als het water schoon is - Featured image

Author(s): Charlotte STEENACKERS, AFP Nederland

Door schoon drinkwater opnieuw te koken, komen geen gevaarlijke stoffen vrij. Het is ook niet gevaarlijk om te drinken als het water in het begin drinkbaar is, vertelden experts aan AFP. Zo hebben we een misleidend artikel kunnen ontkrachten dat sinds december 2022 tientallen keren op sociale media is gedeeld. Hoewel koken van water de concentratie van stoffen kan verhogen door verdamping, bevestigen deskundigen en een wetenschappelijke studie dat deze toename zo klein is dat het geen risico’s oplevert als het water om te beginnen aan veilige drinknormen voldoet.

Het artikel, dat op een Nederlandstalige website werd geplaatst en tientallen keren werd gedeeld op Facebook, beweert in de kop dat “Experts waarschuwen” tegen het opnieuw koken van water in een waterkoker omdat daarbij “stoffen vrijkomen die schadelijk zijn – en die je dus binnenkrijgt”. De vrijgekomen stoffen zijn arsenicum, nitraten en fluoride, en die zijn bij herhaald gebruik gevaarlijk voor je gezondheid”.

De eerste aanwijzing dat er iets mis was met het artikel is dat op geen enkel punt een deskundige – of auteursbron – wordt genoemd.  AFP nam daarom contact op met vier deskundigen om de bewering te onderzoeken, en ontdekte dat in het artikel belangrijke context ontbrak.

Screenshot van misleidend bericht vastgelegd op 10 januari 2023

Dit geloof bestaat al heel lang — AFP vond talrijke artikelen met soortgelijke beweringen (in het Nederlands, Engels, Frans en uit China) en ook andere artikelen die het rechtzetten (hier, hier en hier). Sommige online gesprekken over het onderwerp gaan helemaal terug tot 2004.

Er zijn echter enkele belangrijke misverstanden in het artikel.

Ten eerste komen bij het opnieuw koken van water geen schadelijke stoffen in het water vrij, zoals in het betreffende artikel wordt beweerd.

In tegenstelling tot wat in het artikel wordt beweerd, “voegt kokend water geen chemische stoffen toe”, vertelde Pr John Fawell, gasthoogleraar aan het Britse  Cranfield Institute of water science en adviseur voor de WHO op het gebied van drinkwater, op 20 januari aan AFP. 

Wat voor de veiligheid van belang is, is de kwaliteit van het water voordat je het kookt, legde hij uit. 

Hoewel koken bacteriën en andere schadelijke micro-organismen doodt, het vernietigt geen schadelijke stoffen zoals zware metalen, zouten en chemicaliën, waaronder de stoffen die in de bewering genoemd worden. Wanneer water wordt gekookt, verdampt namelijk een deel van de vloeistof, wat betekent dat dergelijke stoffen in het water in een iets hogere concentratie aanwezig blijven.

Op basis van deze logica beweert het artikel dat het opnieuw koken van water zou kunnen leiden tot een gevaarlijk hoog gehalte aan stoffen als “arsenicum, nitraten en fluoride”.

Deskundigen legde AFP echter uit dat het opnieuw koken tot zo’n kleine concentratieverhoging zou leiden dat schoon water daarna veilig zou blijven.

Het bereiken van een gevaarlijk niveau van arseen, nitraten en fluoride door water opnieuw te koken “zal zeker niet gebeuren in Nederland omdat je geen hoge niveaus van verontreinigingen hebt”, zei Fawell.

“Voor de meeste verbindingen/chemische stoffen zoals arseen, nitraat of fluoride stellen de Wereldgezondheidsorganisatie, de Europese wet en de nationale wetgeving strenge eisen aan de concentraties in drinkwater”, zegt Stefan Kools van het wateronderzoeksinstituut KWR.

Nederland stelt bijvoorbeeld de grenswaarde voor fluoride in water vast op 1,0 mg/l , ruim onder het bereik (3-6mg/l ) waarvan de WHO heeft vastgesteld dat het schadelijke effecten veroorzaakt op skeletweefsels zoals skeletfluorose (met nadelige veranderingen in de botstructuur).

Deze normen markeren bovendien de maximale hoeveelheid van dergelijke stoffen die water mag bevatten. “De meeste leveranciers in Europa hebben water dat veel lagere concentraties arseen, nitraat of fluoride bevat dan deze normen”, volgens Kools.

“Ik verwacht dat je water heel erg moet concentreren voordat je die norm overschrijdt – veel meer dan een paar keer water koken,” zei Kools. 

Zo rapporteerde het waterbedrijf Waternet, dat drinkwater levert in Amsterdam en omgeving, in zijn laatste meetresultaten over de laatste drie maanden van 2022 dat de gemiddelde arseenconcentratie 1,27 µg/l was – ruim onder de maximumgrens van 10 µg/l vastgesteld in Nederland.

De studie geeft ook cijfers voor de stad en haar omgeving voor oktober, november en december voor fluoride van 0,09 mg/l (de toegestane limiet is 1mg/l) en voor nitraat van 3,66 mg/l NO3 (de maximaal toegestane hoeveelheid is 50mg/l).

Kools wees op een studie uit 2020 van de Beijing Normal University die de bevindingen bevestigde na het testen van water dat herhaaldelijk werd gekookt. De onderzoekers merkten op dat het idee dat herhaaldelijk gekookt water “niet drinkbaar of zelfs kankerverwekkend is, zich de laatste jaren onder het Chinese publiek heeft verspreid”. 

Toch stelden ze vast dat na het 18 keer koken van 15 liter drinkwater de “concentratie-effecten van nitraat, nitriet en zware metalen, evenals andere niet-reactieve chemicaliën, inderdaad optraden, maar zeer beperkt waren” en de kwaliteit van het water niet verslechterden.

De resultaten van de studie “tonen aan dat kraanwater nog steeds veilig en drinkbaar is na vaak te zijn gekookt of na langdurig te zijn gekookt, zolang het voldoet aan de sanitaire normen voor drinkwater vóór dat het gekookt wordt, wordt. Daarom hoeft men zich in het dagelijks leven geen zorgen te maken over het drinken van herhaaldelijk gekookt water of water dat langdurig is gekookt”.

Nitraat, arsenicum en fluoride kunnen alle van natuur in water voorkomen. Op lange termijn kan het drinken van water waarin één van deze drie elementen in zeer grote hoeveelheden aanwezig is, gezondheidseffecten veroorzaken. Arseen kan leiden tot huidlaesies of kanker, fluoride kan de botten en tanden beschadigen wanneer het in te grote hoeveelheden wordt ingenomen, en nitraat kan in verband worden gebracht met het blauwe baby syndroom, geboorteafwijkingen, schildklieraandoeningen en bepaalde soorten kanker. Volgens de deskundigen moeten deze stoffen echter al in grote hoeveelheden in het water aanwezig zijn voordat ze opnieuw worden gekookt om schadelijk te zijn.

 

Deze foto, genomen op 18 juni 2022 in Lavau-sur-Loire, toont een druppel water die uit een kraan zakt.

 

Calciumzout veroorzaakt geen gal- en nierstenen

In het artikel wordt ook beweerd dat calciumzout in drinkwater galstenen (wanneer gal verhardt tot kleine ‘stenen’) en nierstenen (kleine kristallen die een kleine massa vormen van stoffen zoals calcium die normaal gesproken in de urine zouden moeten oplossen) veroorzaakt.

Ten eerste, “calcium is een algemeen bestanddeel van drinkbaar water“, volgens Nirajan Dhakal, hoofddocent waterleidingtechniek aan het Delft Institue for Water Education.

De concentraties van calcium en andere mineralen in drinkwater variëren afhankelijk van de geografie en het waterbehandelingsproces. Dergelijke mineralen kunnen worden aangetroffen in grondwater, zoals in Nederland. De hoeveelheid calcium en magnesium, twee mineralen die essentieel worden geacht voor de menselijke gezondheid, in water bepaalt de zogenaamde “hardheid“. Online is het mogelijk de waterhardheid in uw omgeving te vinden.

De EU heeft om gezondheidsredenen een minimum calcium- en magnesiumgehalte in drinkwater aanbevolen, omdat “langdurige consumptie van gedemineraliseerd water of water met een zeer laag gehalte aan essentiële elementen zoals calcium en magnesium de menselijke gezondheid in gevaar kan brengen”.  

Op de vraag of het calciumgehalte in het drinkwater nierstenen of galstenen kan veroorzaken, zei nefroloog Pieter Evenepoel van het UZ Leuven ziekenhuis: “Nee, er is geen risico in een gewone situatie”. Calcium is nodig voor het lichaam, met name voor de botten, voegde hij eraan toe.

“Ongeveer 30 percent van de calcium van onze voeding wordt door ons lichaam opgenomen. Het orgaan dat verantwoordelijk is voor het elimineren van een te grote calciumopname zijn de nieren”, legde Evenepoel uit. Als je een slecht dieet hebt met extreme consumptie van voedsel met een hoge concentratie calcium, kan dat leiden tot nierstenen als het lichaam de overvloed aan calcium niet kwijt kan, “maar dat gebeurt niet door water te drinken”, vertelde hij AFP.

Fawell merkte ook op dat de Wereldgezondheidsorganisatie onderzocht heeft  of calcium een oorzaak is van nierstenen en dat “de bewijskracht is erg tegen dat er een probleem is”.

Deze studie uit 2009 over calcium en magnesium in drinkwater, uitgevoerd door deskundigen van de WHO, vermeldt sterke aanwijzingen dat calcium uit de voeding de kans op nierstenen daadwerkelijk vermindert (blz.16 Nierstenen), in tegenstelling tot calciumsupplementen, die bij overmatige inname een verhoogd risico kunnen inhouden.

In een artikel van het AZ Sint-Lucas Kliniek in België over de preventie van nierstenen wordt eveneens opgemerkt dat een te lage of te hoge inname van calcium tot de vorming van nierstenen leidt.

En in een informatieblad over nierstenen merkt de John Hopkins Universiteit op dat er “geen onderzoek” is dat het idee ondersteunt dat mensen met nierstenen hun calciuminname moeten beperken.

Een andere studie over drinkbaar water, uitgevoerd door het Universitair Ziekenhuis Leuven, België in 2005, luidt dat hoewel sommige patiënten met nierstenen water innamen dat grote hoeveelheden calcium bevatte, de resultaten geen verband konden vaststellen tussen hard water en nierstenen. “Een overduidelijk bewijs is er nog steeds niet “. Het bewijs is onvoldoende volgens de studie van de afdeling Urologie van het ziekenhuis. “Voorlopig lijkt er bijgevolg geen reden om hard kraantjeswater af te raden “.

Wat galstenen betreft: “Er is ook geen verband tussen calciuminname en galstenen”, vertelde Evenepoel aan AFP. AFP heeft geen wetenschappelijke artikelen gevonden die calcium in water koppelen aan galstenen. Galstenen vormen zich door een teveel aan cholesterol, galzout of bilirubine, niet door calcium, en veranderen in kleine ‘steentjes’ die calciumzouten bevatten.

Kalk in een waterkoker 

Aan het eind van het artikel worden ook enkele ware feiten vermeld over de kalk die zich in een waterkoker kan ontwikkelen. 

Kalk is calcium- en magnesiumafzetting die achterblijft wanneer hard water verdampt. 

Het artikel stelt dat kalkaanslag verhindert dat het verwarmingselement van de waterkoker het water kan bereiken, waardoor het langer duurt voordat het water is opgewarmd. Dit is gedeeltelijk waar. Wanneer grote hoeveelheden kalk aan het verwarmingselement in een waterkoker kleven, “zal dit de efficiëntie van het kookelement verminderen”, aldus Pr Fawell.

In het artikel wordt voorgesteld kalksteen te verwijderen door azijn of citroensap te gebruiken. Dit is ook juist, het is het zuur dat ervoor zorgt dat de kalksteen oplost, legt Pr Fawell uit.

Fact Checker Logo
Oorspronkelijk hier gepubliceerd.