Een eeuwenoud Nederlands schilderij waarvan op sociale media wordt beweerd dat één van de afgebeelde figuren op Vladimir Poetin lijkt, blijft in april 2023 te zien in The National Gallery in Londen. Een vertegenwoordiger zei dat er geen plannen waren om het te verwijderen. De Gallery reageerde op ongegronde beweringen dat het schilderij ‘Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw’ van Jan van Eyck was weggehaald na klachten over een gelijkenis met de Russische president, terwijl de oorlog in Oekraïne voortduurt.
In de posts worden in verschillende talen, waaronder Nederlands, Frans, Engels en Grieks, dezelfde soorten onjuiste beweringen gedeeld samen met een afbeelding van het beroemde schilderij van Van Eyck uit 1434. Sommige gebruikers beweerden onjuist dat het schilderij al was weggehaald en anderen beweren dat het in de toekomst zou worden verwijderd. In sommige afbeeldingen in de posts zat een roze pijl die naar het gezicht van de mannelijke figuur wees.
“Dit zou wel kunnen tellen als een 1 april grap alleen is dit absurdisme onze werkelijkheid. De Londense national gallery stelt een 15de eeuws schilderij van Van Eyck (Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw) tijdelijk niet meer tentoon vanwege een te grote gelijkenis van de 15de eeuwse Arnolfini met Vladimir Putin.”, aldus deze Twitterpost op 1 april 2023. Verschillende andere posts zoals hier, hier en hier deelden de bewering.
Een vertegenwoordiger van de Galerij vertelde AFP dat deze beweringen ongegrond waren.
Screenshot van een van de valse berichten, vastgelegd op 21 april 2023.
Geen plannen voor verwijdering
Details over het schilderij staan op de website van de National Gallery, onder “Key Facts” (hier gearchiveerd). Hier staat dat het schilderij te zien is in zaal 28.
“Er zijn geen plannen om dit schilderij uit de tentoonstelling te verwijderen”, vertelde het persbureau op 13 april 2023 aan AFP. Op de vraag of er klachten waren geweest over een gelijkenis met Poetin, antwoordde ze: “Er zijn geen klachten geweest waarvan wij op de hoogte zijn.”
Zaal 28 werd op 11 april kort gesloten voor werkzaamheden, maar werd snel daarna weer geopend. “Het Arnolfini portret werd niet verplaatst,” zei de vertegenwoordiger.
Een AFP-journalist bezocht de galerie op 18 april en fotografeerde het tentoongestelde portret.
Foto van het Arnolfini portret te zien in The National Gallery op 18 april 2023 – Juliette Montesse / AFP
Een op de zwarte lijst geplaatste Russische site
Door een geavanceerde online zoekopdracht met de sleutelwoorden “galerij + Londen + portret + Poetin”, vertaald in het Russisch, hebben we de bewering in het Russisch kunnen vinden op de RIA FAN-site van 30 maart 2023. De bewering vermeldt geen officiële bron en zegt alleen dat “relevante informatie verscheen op woensdag 30 maart”.
De meeste Nederlandse berichten die deze desinformatie delen bevatten een link naar een website genaamd “The News Dept”. We konden geen informatie vinden over deze site. Het artikel was echter gewoon een copy-paste van het RIA FAN-artikel. RIA FAN wordt ook als bron genoemd aan het eind van het artikel.
De Europese Unie heeft op 13 april 2023 RIA FAN toegevoegd aan haar lijst van entiteiten waartegen sancties van toepassing zijn wegens “acties die de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne ondermijnen of bedreigen”.
“Dit persbureau verspreidt regeringsgezinde propaganda en desinformatie over de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne”, aldus de EU in een persverklaring.
De inval van Rusland in Oekraïne in 2022 werd gekenmerkt door een golf van desinformatie in vele vormen. Het is niet de eerste keer dat AFP valse beweringen over de oorlog in Oekraïne ontkracht, zoals hier, hier en hier.
