Duizenden boeren protesteerden begin 2024 wekenlang in Frankrijk over zaken als lonen, regelgeving en buitenlandse concurrentie. In deze context werd een video online met het logo van Euronews verspreid. In de video zijn tractoren te zien die wat lijkt op mest naar een gebouw sproeiden. In de tekst stond dat dit een protest was van Franse boeren tegen de Oekraïense ambassade in Parijs. Maar dit klopt niet: dit is geen verslag van Euronews. De video dateert uit december 2023 toen een demonstratie over lokale kwesties in een Franse stad ver van Parijs plaatsvond.
“Franse boeren bedekken de Oekraïense ambassade met mest”, staat in deze post van 10 februari op X. Het bericht wordt gekoppeld aan een video waarop te zien is hoe een tractor een gebouw besproeit waarop de Franse, de Europese en de Oekraïense vlaggen te zien zijn. Dezelfde post kreeg aandacht op Facebook en werd verspreid in verschillende talen, zoals in het Pools en in het Frans.
De tekst in de video is geschreven in het Engels en luidt: “De oproep van de Oekraïense ambassade om de protesten te beëindigen maakte Franse boeren woedend”.
Boeren hebben wekenlang geprotesteerd in Frankrijk en andere Europese landen, waaronder in Nederland, over een reeks kwesties die hun levensonderhoud onder druk zetten, waaronder EU-regelgeving, hoge brandstofprijzen en import uit andere landen, waaronder Oekraïne.
Maar Euronews liet France 24 Observateurs (link hier gearchiveerd) weten dat ze deze video niet hebben geproduceerd of gepubliceerd. “Het is een geraffineerde imitatie van de stijl, het beeldmateriaal en het format van Euronews”, zei Euronews.
“In de afgelopen twaalf maanden zijn we een aantal vergelijkbare gevallen tegengekomen waarin nepvideo’s van Euronews online begonnen te circuleren”.
Video from Dijon, December 2023
Een omgekeerde zoekopdracht naar de video laat zien dat deze voor het eerst werd geüpload op X op 15 december 2023 (link hier gearchiveerd) door een freelance journalist. De video heeft als onderschrift: “Boeren dumpen mest en stro op de regionale raad in Dijon”.
Deze versie van de video draagt niet het logo van Euronews en heeft geen overlappende tekst die verwijst naar Oekraïne.
Des #agriculteurs déversent du fumier et de la paille sur le Conseil Régional à #Dijon. pic.twitter.com/pi1NKMbwOY
— Luc Auffret (@LucAuffret)
December 15, 2023
Volgens de lokale media demonstreerden ongeveer 300 mensen tegen de vertragingen in de regionale steun aan jonge boeren. Demonstranten strooiden mest uit voor het gebouw, bekogelden de gevels met eieren, strooiden stro en lieten verschillende geiten los.
Het gebouw is het Hôtel de Région de Bourgogne-Franche-Comté in Dijon (link hier gearchiveerd). Het is niet hetzelfde als dat van de ambassade van Oekraïne in Parijs, zoals te zien is op Google Street View (link hier gearchiveerd).
De brief is niet ondertekend door de Oekraïense ambassadeur
Een versie van dit nagemaakte rapport, zoals in dit bericht op X, toont een brief waarvan wordt beweerd dat deze is ondertekend door de ambassadeur van Oekraïne in Frankrijk, Vadim Omelchenko, en op 7 februari aan de Franse boeren werd gegeven. In de brief wordt aan de boeren verteld te stoppen met de protesten. Er staat: “Het volk van Oekraïne betreurt dat Franse boeren die voor het eerst economische problemen ondervinden, zich hebben gekeerd tegen de Franse regering en het volk van Oekraïne” en dat “Oekraïners de Franse boeren oproepen om hun voorbeeld te volgen en zich te verenigen in het belang van hun vaderland”.
De Oekraïense ambassade zei aan AFP op 13 februari 2024 dat de vermeende brief niet van hen afkomstig was. “Deze brief is nooit opgesteld of verzonden door de Oekraïense ambassade in Frankrijk”, aldus de ambassade.
De Italiaanse factcheck site Open (link hier gearchiveerd) ontdekte dat de handtekening die in de video wordt toegeschreven aan de Oekraïense ambassadeur niet overeenkomt met zijn echte handtekening uit een brief uit juni 2023 (link hier gearchiveerd).
Het vervalste Euronews-rapport beweert dat de voorzitter van de Franse vakbond FNSEA, Arnaud Rousseau, boos had gereageerd op de vermeende brief met de woorden: “We adviseren Oekraïense diplomaten zich zorgen te maken over hun eigen land. We zouden je niet adviseren om iets te melden aan iemand van wie je al twee jaar leeft.” Dit is een verwijzing naar de Franse steun nadat Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel.
Maar de beelden waarop Rousseau te zien is, komen uit een interview op BFMTV van 2 februari 2024 (link hier gearchiveerd) waarin hij wel verwijst naar Oekraïne. FNSEA zei aan AFP op 13 februari: “Arnaud Rousseau […] heeft deze opmerkingen nooit gemaakt”.
Niet de eerste media-imitatie
Deze video is slechts een van de vele voorbeelden waarbij mensen valse beweringen met kritiek op Oekraïne verspreidden door zich voor te doen als gerenommeerde mediakanalen. Hier zijn twee voorbeelden van vervalste verslagen van USA Today en Al Jazeera.
De “Doppelganger“-campagne bestond uit het verspreiden van anti-Oekraïense desinformatie via visuals die de identiteit van westerse mediakanalen overnamen, in een operatie die door Franse inlichtingendiensten aan Rusland werd toegeschreven.
Sinds september 2023 bestaat online desinformatie die aan Rusland wordt toegeschreven niet meer alleen uit het doorgeven van anti-Oekraïense desinformatie, maar ook uit het direct uitdagen van Westerse media om deze te verifiëren.
De boerenprotesten van begin 2024 zijn herhaaldelijk het onderwerp geweest van misleidende en valse beweringen op sociale media. Onjuiste beweringen dat Franse boeren zogenaamd snelwegen naar Parijs hadden vernield zijn daar een voorbeeld van. Een door AI gegenereerde afbeelding van een opgestapelde hooiberg in de buurt van de Eiffeltoren in Parijs, waarvan gebruikers van sociale media geloofden dat de afbeelding een echte foto was, ging ook viraal.
