Nee, deze video toont geen Oekraïense soldaten die lijken “neerleggen” in Boetsja

In een video die sinds half april honderden keren op sociale media is gedeeld in verschillende talen zouden Oekraïense soldaten opzettelijk lijken “neerleggen” in Boetsja – de stad vlakbij Kiev die symbool is komen te staan voor gruwelijkheden waarvoor het Russische leger beschuldigd wordt. In werkelijkheid laten de beelden zien hoe soldaten lichamen verplaatsen aan kabels om zich te beschermen tegen mogelijke explosieven, zoals het persbureau AP duidelijk uitlegde in de originele video en in verschillende artikelen. Rusland ontkent elke betrokkenheid en beschuldigt Oekraïne regelmatig van het in scène zetten van het bloedbad.

“De Oekraïense televisie toonde beelden van Oekraïense soldaten die lijken aan het leggen waren in Bucha”, luidt de omschrijving van deze tweet (hier) uit begin april 2022 , die tientallen keren geretweet is. In de video van 14 seconden zijn militairen te zien die met behulp van kabels lichamen verplaatsen. Volgens de tweet kan aangenomen worden dat de beelden “per ongeluk” gepubliceerd zijn, wat suggereert dat het om een enscenering gaat.

Na het vertrek van de Russische troepen uit de Noord-Oekraïense stad Boetsja, werden op 2 april tientallen lijken in burgerkleding aangetroffen op straat. Oekraïne beschuldigt het Russische leger ervan deze mensen te hebben geëxecuteerd, maar verschillende internetgebruikers beweren sindsdien ‘bewijs’ te hebben dat deze gruwelijkheden niet door Rusland zijn begaan, maar door de Oekraïense autoriteiten zijn “geënsceneerd”.

Deze beweringen volgen de verklaring van Vladimir Poetin, die op 12 april zei dat het bloedbad van Boetsja “nep” was. Het Russische ministerie van Defensie had eerder elke betrokkenheid ontkend en noemde de beelden: “een nieuwe productie van het Kievse regime voor de westerse media”.

De video circuleert ook op verschillende Nederlandstalige sites. Zo zouden de beelden het “bloedbad ongeloofwaardig doen lijken” en worden er vraagtekens gezet bij het verplaatsen van de lichamen. In andere talen werd de video veelvuldig gedeeld met vergelijkbare beweringen, zoals in het Spaans en Frans. De video werd in een Russischtalig bericht op Telegram ruim 1,4 miljoen keer bekeken.

In tegenstelling tot beweringen in de berichten op sociale media dat de beelden “per ongeluk” online zijn verschenen, onthullen de beelden geen “enscenering”. De video werd opgenomen in Boetsja door het persbureau Associated Press (AP) en toont Oekraïense soldaten die controleren of de lichamen niet vastgemaakt zijn aan explosieven.

Beelden werden op grote schaal verspreid door Associated Press

Deze beelden zijn beschikbaar op de website van het Engelstalige persbureau, waar het op 2 april 2022 werd geplaatst met de titel “Oekraïne oorlogsslachtoffers”.

We vinden het betreffende fragment tussen 0:55 en 1:13 van de video, evenals extra beelden waarop een soldaat een van de lijken begint te inspecteren die met een kabel werd getrokken (vanaf 1:14).

De omschrijving van deze video – bedoeld voor de vele klanten van het persbureau – specificeert dat het om beelden gaat zoals: “Soldaten trekken aan een lijk met een kabel, op hun hoede voor een boobytrap”.

 

Vergelijkbare details zijn te vinden op de beeldbank van Associated Press, onder de bijschriften van foto’s die zijn genomen door journalist Vadim Ghirda: “Een Oekraïense soldaat onderzoekt het lijk van een burger, op zoek naar boobytraps” en “Een Oekraïense soldaat huivert nadat hij het lijk van een burger met een touw heeft versleept om te controleren of hij in de val was gelopen”.

Soldaten “bang voor boobytraps”

In het artikel dat op 3 april door de Associated Press is gepubliceerd over de herovering van steden in de buurt van Kiev door het Oekraïense leger, waaronder Boetsja, werd herhaaldelijk melding gemaakt van de voorzorgsmaatregelen die de soldaten hadden genomen om mogelijke door het Russische leger verborgen explosieven te vermijden.

Naast de titel (“Oekraïense troepen heroveren gebieden in de buurt van Kiev uit angst voor vallen”), benadrukt het artikel in de eerste alinea: “De Oekraïense troepen hebben zaterdag voorzichtig terrein teruggewonnen ten noorden van de hoofdstad van het land, waarbij ze kabels gebruikten om de lichamen van burgers uit de straten van een stad te trekken, uit angst dat Russische troepen boobytraps hadden achtergelaten.”

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had Russische soldaten in deze periode beschuldigd van het achterlaten van “een totale ravage en tal van gevaren” en in het bijzonder van “het plaatsen van mijnen in de gebieden die ze verlaten, in de huizen, in achtergelaten materiaal, en zelfs op lichamen van gedode burgers”.

Op 7 april publiceerde AP, in reactie op de eerste Engelstalige berichten waarin werd beweerd dat Oekraïense soldaten het bloedbad in Boetsja in scène zetten, een factcheck-artikel waarin de werkelijke oorsprong en context van de beelden werd verduidelijkt.

Verbergen

---

Meerdere beelden Boetsja uit hun verband getrokken

De afgelopen weken zijn verschillende beelden op sociale netwerken van Boetsja onterecht gepresenteerd als bewijs dat de Oekraïense autoriteiten het bloedbad in scène hebben gezet.

Sinds de ontdekking van een aantal lijken in de stad op 2 april beweerden sommige internetgebruikers op basis van een video van slechte kwaliteit dat het een “hoax” was, in scène gezet met acteurs, omdat sommige lichamen zouden “bewegen” – een ongegronde bewering, zoals wij in een artikel van 6 april hebben uitgelegd.

Daarnaast circuleren beelden waarop te zien is hoe twee mannen een paspop met een realistisch gezicht positioneren, waarover beweerd wordt dat het Oekraïense soldaten waren die in Boetsja een neplijk aan het voorbereiden waren. In werkelijkheid ging het om voorbereidingen voor een tv-serie in de buurt van Sint-Petersburg, eind maart 2022.

Oekraïense leger regelmatig beschuldigd van “enscenering” door Rusland

De beschuldigingen op sociale media komen overeen met die van het Russische leger, dat de Oekraïense autoriteiten op 5 april beschuldigde van het voorbereiden van meerdere “opvoeringen” van burgers die door Russische soldaten zijn gedood.

“Leden van het 72de Oekraïense Centrum voor Psychologische Operaties filmden op de avond van 4 april een nieuwe scène van burgers die naar verluidt zijn gedood door gewelddadige acties van het Russische leger in het dorp Mosjoen, 23 km ten noordwesten van Kiev,” zei de woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie, Igor Konashenkov, voordat hij eraan toevoegde: “Vergelijkbare gebeurtenissen worden georganiseerd door Oekraïense speciale diensten in Sumy (noordoost), Konotop (noordoost) en andere steden.”

De volgende dag werd echter de beschuldiging van bedrog over het bloedbad van Boetsja “onhoudbaar” geacht door de Duitse regeringswoordvoerder Steffen Hebestreit op basis van satellietbeelden van de stad die eerder in de pers verschenen: “Er zijn analyses van satellietbeelden die tussen 10 maart en 18 maart 2020 zijn gemaakt [waaruit blijkt] dat de slachtoffers in Boetsja daar al minstens sinds 10 maart lagen. Van 7 tot en met 30 maart waren Russische troepen aanwezig in het gebied.”

De Oekraïense autoriteiten meldden op 10 april dat er sinds het begin van de Russische invasie minstens 1222 mensen – zonder aan te geven of het uitsluitend om burgers gaat – in de regio van Kiev zijn gedood.