Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), een EU-orgaan dat toezicht houdt op de veiligheid van geneesmiddelen, keurde de covid-vaccins eind 2020 goed. Tijdens een persconferentie in Brussel in november 2023 beweerde een lid van het Europees Parlement dat het EMA net had toegegeven dat massale vaccinatie “ongeautoriseerd” was, omdat de injecties alleen waren goedgekeurd voor “individuele bescherming” en niet om overdracht van de ene persoon op de andere te voorkomen. Maar de bewering die honderden keren werd gedeeld op sociale media in verschillende talen is onjuist. Het EMA had het vaccin inderdaad alleen goedgekeurd voor de bescherming van gevaccineerde personen, maar dat maakte massavaccinaties niet illegaal. Ook is er nu meer bekend over de effectiviteit van covid-vaccins in het voorkomen van overdracht dan toen ze voor het eerst werden geïntroduceerd in 2020.
De Nederlandse Europarlementariër Marcel de Graaff (hier gearchiveerd) legde voor de camera’s uit, voor een blauwe achtergrond met de woorden “Europees Parlement”, dat hij het Europese geneesmiddelenagentschap (EMA) had geschreven met het verzoek “om intrekking van de markttoelating” van de Covid-vaccins.
“Deze maand ontvingen wij van het EMA een antwoord op onze brief, en dit antwoord bevat schokkende feiten”, zei de politicus. Marcel de Graaff is lid van de Nederlandse eurosceptische partij Forum voor Democratie (FvD) en was tot eind 2022 lid van de extreem-rechtse Identiteit en Democratie-fractie in het Europees Parlement. Hij verliet deze fractie, die hij ervan beschuldigde “anti-Rusland” te zijn, en zit nu zonder parlementaire fractie.
Tijdens zijn persconferentie over het EMA en vaccins, uitgezonden op 21 november, vervolgde hij: “Het EMA stelt expliciet dat zij de ‘corona-vaccins’ alleen en uitsluitend op de markt heeft toegelaten voor individuele immunisatie en absoluut niet voor beheersing van besmetting (…) en dit is vernietigend voor regeringen die vol op de campagne-orgel zijn gegaan met de boodschap: ‘Je doet het voor een ander'”.
Hij voegde eraan toe: “De massale overheidscampagne om jezelf te laten vaccineren, om je ouders, je buren, de zwakkere in de maatschappij te beschermen was niet alleen ongeautoriseerd, maar ook voorkomen onzin, en niet gebaseerd op feiten”. Maar ook dat volgens de brief van het EMA, “op een paar uitzonderingen na, niemand onder de 60 jaar gevaccineerd behoort te zijn”.
Andere sprekers op de persconferentie verwezen naar “slechte vaccinbatches” en slecht gedocumenteerde bijwerkingen.
De video van deze persconferentie, die een dag voor de verkiezingen in Nederland werd gepubliceerd, was op 11 december al meer dan 110.000 keer bekeken op YouTube.
In het Nederlandse won de video kort na publicatie aan populariteit op Facebook en Twitter, met beweringen als: “Gezonde mensen jonger dan 60 hadden de injecties zelfs nooit mogen krijgen” of “Het grootste medische vaccinatieschandaal is door het, eveneens falende, EMA (Europese Geneesmiddelenbureau) bevestigd”.
Verontwaardigd over de vermeende onthulling, lieten gebruikers veel reacties achter onder de berichten. “EMA heeft opzettelijk gezwegen en is dus minstens medeplichtig of zelfs de grootste dader in deze corrupte fraude met verschillende overlijdens en zware letsels”, schrijft er een. “Daar mogen ze nooit mee wegkomen”, staat in het commentaar van een ander. “Een schande wat ze de bevolking aangedaan hebben”, staat in een derde commentaar.
Het Nederlandse parlementslid kondigde de persconferentie aan door te zeggen dat hij op het punt stond een groot schandaal te onthullen en tweette verschillende links over de vermeende ontdekking (hier, hier en hier).
De video werd in het Frans, Duits en Bulgaars verspreid op verschillende sociale media door talloze gebruikers.
De beweringen tijdens de persconferentie zijn echter misleidend, zoals bleek uit de brief van EMA en andere documenten die AFP bekeek.
Een echte persconferentie en een echte brief van het EMA
Het Europees Parlement bevestigde aan AFP op 28 november dat er een week eerder een persconferentie was gehouden in een parlementaire perskamer in Straatsburg, getiteld: “Marcel de Graaff en Joachim Kuhs [een ander lid van het Europees Parlement, ed.] over schokkende onthullingen over Covid-vaccins”.
“Elk Parlementslid heeft het recht om de perszaal te gebruiken voor welk onderwerp ook”, legde het Parlement uit, “maar alleen persconferenties van Parlementsleden met een officiële functie als rapporteur of fractieleider worden live uitgezonden of opgenomen en op de website van het Parlement geplaatst”. Dat was niet het geval voor dit evenement (hier gearchieveerd).
De brief waar Marcel de Graaff in zijn toespraak naar verwees is openbaar en kan volledig worden bekeken op de website van het EMA (hier gearchieveerd):
Het is gedateerd op 18 oktober en is gericht aan acht leden van het Europees Parlement. Sommigen van hen hebben in het verleden anti-vaccinstandpunten geuit en desinformatie over vaccins verspreid, zoals de Fransen Gilbert Collard en Virginie Joron en de Kroaat Mislav Kolakusic.
Uit deze brief, maar ook uit officiële documenten van het EMA, blijkt dat de beweringen van Marcel de Graaff onjuist zijn.
Effectiviteit van het vaccin bij het voorkomen van overdracht van het virus
In haar brief aan de leden van het Europees Parlement schreef het EMA: “U wijst er terecht op dat covid-vaccins niet zijn toegelaten voor het voorkomen van overdracht (van het virus, ed.) van de ene persoon op de andere. De indicaties zijn alleen voor de bescherming van gevaccineerden”.
Het Europese agentschap wijst er ook op dat het in zijn beoordelingsrapporten over de toelating van de vaccins “het gebrek aan gegevens over overdraagbaarheid” heeft opgemerkt in de eerste klinische studies in 2020.
Dit is geen openbaring: zoals AFP in dit artikel al aangaf, stelde de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) al in december 2020 in een gedetailleerd rapport (hier gearchiveerd) over de resultaten van het vaccin duidelijk dat “er beperkt bewijs is voor de werkzaamheid van een vaccin tegen de overdracht van SARS-CoV-2 door personen die met het virus besmet zijn, hoewel ze al gevaccineerd zijn”. Hetzelfde rapport stelde niettemin dat “de hoge werkzaamheid die is aangetoond tegen symptomatische COVID-19 zich heel goed kan vertalen in een algemene preventie van overdracht in bevolkingen met een voldoende hoge vaccinatiedrempel”.
Op een vraag van AFP op 29 november verklaarde de EMA dat het “al heel vroeg duidelijk had gemaakt dat voordat een vaccin op de markt mocht worden gebracht, de impact ervan op virusoverdracht niet bekend zou zijn. Dit werd op 11 december 2020 publiekelijk uitgelegd door onze experts (hier gearchieveerd) en vervolgens op 21 december 2020 tijdens een persconferentie (hier gearchieveerd) gewijd aan Comirnaty [het vaccin van Pfizer, ed.]”.
Op haar website (hier gearchieveerd), in de rubriek “veelgestelde vragen”, heeft het EMA na de persconferentie van Marcel De Graaff op 21 november een vraag toegevoegd met als titel “Beschermen Covid-vaccins tegen de overdracht van het Sars-CoV2-virus?”. De formulering van de vraag is sindsdien aangepast tot: “Zijn COVID-19 vaccins toegelaten om de overdracht van het SARS-CoV-2 virus te verminderen?”.
“We hebben deze informatie de afgelopen dagen gepubliceerd op onze FAQ webpagina omdat we, hoewel we dit punt de afgelopen drie jaar meerdere keren hebben verduidelijkt, misverstanden en verkeerde informatie zagen voortduren”, zei het EMA tegen AFP.
In antwoord op de vraag schreef het EMA op haar website: “Aan het begin van de pandemie vroegen de autoriteiten laboratoria om prioriteit te geven aan studies die keken naar de effectiviteit van vaccins op ernstige vormen van de ziekte en sterfte. De autoriteiten hebben bedrijven niet gevraagd om de effecten van hun vaccins op de overdracht te onderzoeken als onderdeel van hun vergunningsaanvraag voor het in de handel brengen.”
De formulering van het antwoord is ook aangepast sinds de publicatie. Er staat nu “… naar hoe goed de COVID-19 vaccins beschermden tegen de ziekte” en de tweede zin is weggelaten.
Het agentschap voegt eraan toe dat “het moeilijk is om in klinische studies te meten in welke mate vaccins de overdracht van het virus kunnen verminderen. Dit kan alleen worden gedaan in real-life studies, die een groot aantal gevaccineerde mensen omvatten”, en wijst erop dat studies die zijn uitgevoerd nadat vaccins waren toegelaten en op de markt waren gebracht “hebben aangetoond dat vaccins de overdracht kunnen verminderen”.
Het gebrek aan initiële gegevens over de werkzaamheid van het vaccin tegen de overdracht van het virus sloot op geen enkele manier de werkzaamheid van het vaccin tegen ernstige vormen van de ziekte uit en op geen enkel moment stelt het EMA in haar brief dat het “ongeautoriseerd” was om vaccinatie verplicht te stellen of om op grote schaal te vaccineren.
Het agentschap stelt in haar brief zelfs dat haar wetenschappelijk comité weliswaar aanbevelingen doet, maar dat andere autoriteiten, zoals de Europese Commissie en nationale regeringen, verantwoordelijk zijn voor het uitvaardigen van een vaccinatiebeleid om de bevolking te beschermen.
De Factcheckafdeling van AFP heeft sinds het begin van de covid-vaccinatie veel valse beweringen over de effectiviteit van vaccinatie in het voorkomen van overdracht van het virus ontkracht. Bijvoorbeeld, de bewering dat coronavaccins zogenaamd de eerste vaccins in de geschiedenis waren die niet volledig beschermden tegen infectie en overdracht, of de bewering dat gevaccineerde mensen die toch geïnfecteerd raakten zogezegd een virale lading van het coronavirus hadden die 251 keer hoger was dan bij niet-gevaccineerde mensen.
Mensen jonger dan 60 jaar niet vrijgesteld van covid-risico’s
De Graaff leidde ook ten onrechte uit het antwoord van het agentschap af dat “op een enkele uitzondering na niemand van onder de 60 gevaccineerd [had] moeten zijn” omdat volgens hem “bijna niemand onder de 60 jaar de kans liep op serieuze complicaties door het coronavirus”.
Hoewel het risico op overlijden door covid veel lager is dan voor ouderen, kunnen ook mensen onder de 60 het slachtoffer worden van ernstige of zelfs fatale vormen van de ziekte.
Volgens het Franse Instituut voor Demografische Studies (Ined, hier gearchiveerd) was tijdens de eerste 18 maanden van de pandemie in Italië, Spanje en Duitsland vijf procent van de sterfgevallen jonger dan 60 jaar.
In Nederland “zijn tot en met 2022 meer dan 48 duizend mensen overleden aan COVID-19”, staat in een publicatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) van 1 september 2023. Mensen in alle leeftijdsgroepen zijn overleden aan het virus. De meesten van hen waren mensen ouder dan 65, maar 6,3% van het totale aantal sterfgevallen sinds 2020 was jonger dan dat, zo blijkt uit de gegevens.
Alle bijwerkingen opgenomen in veiligheidsmonitoring
De Graaff trekt ook de veiligheid van de vaccins in twijfel en beweert dat er geen rekening is gehouden met klachten tijdens de eerste 14 dagen na vaccinatie. In de volledige opname van de persconferentie beweerde ook de Duitse extreem-rechtse Europarlementariër Joachim Kuhs (hier gearchiveerd) dat “het EMA in haar brief aan ons vermeldde dat het, ik citeer, ‘meldingen verwacht van aandoeningen die optreden bij of kort na vaccinatie'”. Vervolgens zei hij: “Dit impliceert dat gegevens over ongewenste voorvallen of bijwerkingen binnen 14 dagen na vaccinatie van het grootste belang zijn voor het beoordelen van de risico’s van de vaccins.”
“Ambtenaren van de lidstaten namen echter het beleid aan dat, aangezien het 10 tot 14 dagen zou duren voordat het vaccin piekeiwitten zou produceren, ongewenste voorvallen binnen 14 dagen na vaccinatie niet geregistreerd mochten worden als gerelateerd aan de vaccinatie,” beweerde hij.
Maar het EMA legde aan AFP uit dat dit niet waar was: “De meldingen van vermoedelijke bijwerkingen die zich binnen 14 dagen na vaccinatie voordeden, worden niet uitgesloten van veiligheidsmonitoring. Bij het monitoren van de veiligheid van vaccins nemen EMA en de EU-lidstaten alle meldingen van vermoedelijke bijwerkingen na COVID-19 vaccinatie in overweging, ongeacht hoeveel tijd er is verstreken tussen het ontvangen van het vaccin en het optreden van de bijwerking.”
Geen ‘slechte batches’ vaccins
Tot slot, in de volledige opname van de persconferentie sprak Vibeke Manniche, een Deense arts die eerder valse beweringen heeft gedaan over covid, over “slechte batches” vaccins: “Wat wij de blauwe batches noemen gaf veel meer bijwerkingen dan sommige andere batches.” Ze beweerde dat haar onderzoek (hier gearchiveerd) onthulde dat het EMA en nationale instellingen het publiek niet hadden geïnformeerd over deze veiligheidsproblemen.
AFP ontkrachtte vergelijkbare beweringen over het onderzoek in een factcheck van november 2023. Zoals werd opgemerkt, identificeerden experts in dit artikel (hier gearchiveerd) in het Deense tijdschrift Sundhedspolitisk Tidsskrift over gezondheidsbeleid verschillende fouten met betrekking tot de statistische methoden van het onderzoek en de gebruikte gegevens.
De vaccinbatches die in verband werden gebracht met meer bijwerkingen waren bijvoorbeeld de eerste batches die in Denemarken aankwamen en ze werden gegeven aan mensen met het grootste risico op COVID-19 die de meeste bescherming nodig hadden, dat wil zeggen ouderen en zieke mensen, evenals werknemers in de gezondheidszorg en sociale zorg. Maar mensen die in de gezondheidszorg werken, meldden over het algemeen eerder bijwerkingen dan anderen. Ook de media-aandacht die het nieuwe vaccin kreeg, had invloed op het aantal meldingen. Bovendien, als een oudere of zieke persoon symptomen had op het moment van de vaccinatie, werd dit ook geregistreerd.
Over de beschuldigingen dat het EMA niets zou doen, zei het agentschap het volgende: “EMA en de EU-lidstaten monitoren voortdurend de EU-database van vermoedelijke bijwerkingen, EudraVigilance. EMA heeft geen aanwijzingen gezien dat sommige-Comirnaty batches meer bijwerkingen of ernstigere bijwerkingen veroorzaakten dan andere batches van het vaccin.”
Het EMA voegde eraan toe dat officiële laboratoria voor geneesmiddelencontrole in de EU-lidstaten “gegevens controleren over de kwaliteit van elke batch COVID-19-vaccins voordat deze wordt vrijgegeven in de EU.”
