Op 8 september 2023, vlak na de krachtige aardbeving in Marokko, begonnen foto’s en video’s met tragische taferelen te circuleren op sociale media. In sommige berichten op sociale media gedeeld met een video wordt onjuist beweerd dat de beelden een mysterieus knipperend licht laten zien voordat de aardbeving regio’s in Marokko verwoestte. Maar de video is eigenlijk een digitale creatie die werd gemaakt door een kunstenaar. Hij deelde de video in 2020.
“Dit gebeurde vóór de aardbeving in Marokko,” luidt een Nederlandse post van 10 september 2023 op X, voorheen bekend als Twitter, die 80 keer werd gedeeld. Posts met soortgelijke beweringen verspreidden zich ook op andere netwerken (hier en hier) en in andere talen en werden miljoenen keren bekeken (hier, hier en hier).
De berichten volgden op een beving met een kracht van 6,8 die Marokko op 8 september trof en waarbij meer dan 2900 mensen omkwamen, de meesten in afgelegen dorpen in het Hoge Atlasgebergte.
De dodelijke beving – de sterkste die ooit in Marokko heeft plaatsgevonden – heeft een zware wissel getrokken op de noodhulpmiddelen van het Noord-Afrikaanse koninkrijk, waardoor gewone burgers moesten bijspringen om medicijnen, voedsel, dekbedden en matrassen naar de getroffen dorpen te brengen.
Het is niet de eerste keer dat AFP onjuiste informatie vindt op sociale media nadat natuurrampen hebben toegeslagen, bijvoorbeeld na de bosbranden op het Hawaïaanse eiland Maui en na de aardbeving in Turkije. Vaak doen oude of gemanipuleerde videobeelden dan opnieuw de ronde.
De oorspronkelijke video traceren
Omgekeerde zoekopdrachten naar afbeeldingen en trefwoorden laten zien dat de berichten die we vonden over Marokko ook onjuist zijn. AFP heeft ontdekt dat de beelden van de “blikseminslag” eigenlijk dateren van 1 mei 2020, toen ze op TikTok werden gedeeld door een sociale mediagebruiker met de naam “Jay Hideaway“. Die deelden ze met het bijschrift: “Eerst pandemie en nu ALIENS?!”.
Een link op het TikTok-profiel van deze gebruiker leidt naar het OpenSea account van de maker, een digitale marktplaats, waar hij de video te koop heeft staan als een non-fungible token (NFT). “Original Apocalyptic Video Art (Originele Apocalyptische Videokunst),” is de beschrijving van de beschikbare werken.
Op het TikTok-profiel staan ook veel andere digitaal gemaakte video’s die vreemde fenomenen lijken te tonen, waaronder onverklaarbare lichtflitsen en ongeïdentificeerde vliegende objecten in de lucht, waarbij vaak wordt beweerd dat ze buitenaardse waarnemingen vastleggen.
AFP heeft geprobeerd contact op te nemen met “JayHideaway”, maar kreeg geen antwoord van hem.
AFP heeft hier nog meer berichten in het Engels gecontroleerd die ten onrechte in verband worden gebracht met de beving in Marokko.
