Een TikTokvideo van Poolse brandweerlieden tijdens een inzamelingsactie voor een ziek 5-jarig meisje circuleert in verschillende talen met de onjuiste bewering dat het om de Nederlandse brandweer gaat die solidariteit toont voor boerenprotesten. Op basis van andere beelden van dezelfde gebeurtenis en door te spreken met de organisatoren en de maker van de video kon AFP achterhalen dat de video in werkelijkheid een actie in Zuid-Polen toont die niets te maken heeft met de recente boerenprotesten.
“Nederland… Brandweerlieden sluiten zich aan bij de boeren in solidariteit om de globalistische agenda te bestrijden”, luidt een misleidende tweet die ruim 900 keer werd gedeeld sinds 11 juli 2022. De video toont tientallen brandweerwagens en mensen in brandweeruniform onder het lawaai van verschillende sirenes.
De tekst van de tweet suggereert onterecht dat de beelden een solidariteitsdemonstratie tonen voor Nederlandse boeren, die sinds half juni 2022 op grote schaal demonstreren tegen nieuwe regeringsplannen waardoor ze hun stikstofuitstoot fors moeten terugbrengen.
In andere berichten met de video wordt het woord “Nederland” niet gebruikt, maar wordt nog steeds beweert dat het om een solidariteitsactie gaat voor boeren door brandweerlieden omdat ze zich zouden “aansluiten” bij de boeren (hier, hier).
Terwijl sommige reacties erop wijzen dat dit niet in Nederland plaatsvindt, lijken sommigen de berichtgeving niet in twijfel te trekken: “Hoera! Nou het leger nog”, zegt een Twittergebruiker en “Wauw, geweldig!”, zegt een ander.
Maar de video heeft niets te maken met de Nederlandse boerenprotesten: hij is opgenomen in Polen tijdens een inzamelingsactie door brandweerlieden, ontdekte AFP na het bekijken van visueel bewijs en nadat we spraken met de organisatoren van het evenement en de maker van het filmpje.
Internationaal is er veel aandacht voor de boerendemonstraties in Nederland, blijkt uit de berichten op sociale media: de video met de misleidende bewering over brandweerlieden en Nederlandse boeren circuleert in het Kroatisch, Pools, Engels, Frans en Duits.
Video toont inzamelingsactie in Polen
In de video valt het op dat brandweerlieden de tekst “Straz” op hun rug hebben staan, een afkorting voor de brandweer in het Pools.
In de video is een watermerk te zien van TikTok met de gebruikersnaam daniel998dxdx. Dit account heeft inderdaad een identieke video op 22 mei 2022 gepubliceerd met de Poolse omschrijving “Nacht Reddingsrit voor Maja” met verschillende Poolse hashtags zoals “brandweerman” en “Krosno”, de naam van een Poolse stad.
Terwijl andere video’s van de gebruiker over het algemeen een paar duizend keer bekeken zijn, heeft deze meer dan 1,5 miljoen weergaven en honderden reacties in het Engels, Duits, Frans en Nederlands over corrupte politici en de boerenprotesten. Een kleiner deel van de reacties merkt op dat de video eigenlijk in Polen is gemaakt.
Met behulp van de informatie uit de TikTok-video leidt een Google-zoekopdracht naar Poolse nieuwsberichten (hier, hier) die melden dat op 21 mei 2022 leden van de lokale hulpdiensten uit de omgeving van de Zuid-Poolse stad Krosno een liefdadigheidsevenement organiseerden om geld in te zamelen voor de behandeling van een ziek 5-jarig meisje genaamd Maja, woonachtig in Potok, een dorp in de buurt. Het meisje leed aan hersenverlamming en moest revalideren, meldden lokale media.
“De Nachtrit van Redders is een buitengewoon liefdadigheidsevenement georganiseerd door OSP Dobieszyn en Krosno112.pl, waar ongeveer honderd voertuigen van hulpdiensten aan deelnemen”, meldt een lokale krant.
OSP staat voor “Vrijwillige brandweer” in het Pools, Dobieszyn is een dorp naast Potok, en Krosno112 is een lokale nieuwssite “met informatie over verkeersproblemen en reddingsoperaties”.
In de omschrijving van de site staat dat “Krosno112.pl ook bekend staat om het organiseren van liefdadigheidsacties zoals ‘Nachtrit van Redders’ voor mensen in nood en andere liefdadigheidsacties”.
Krosno112 publiceerde een fotogalerij over dit liefdadigheidsevenement voor Maja. Als je deze foto’s vergelijkt met de TikTokvideo, kun je uit verschillende aanwijzingen opmaken dat ze op dezelfde plaats en tijd zijn genomen als de TikTokvideo.
Zowel in de video als op de foto’s van Krosno112 zijn brandweerwagens met dezelfde nummers te zien in dezelfde formatie:
Daarnaast zijn dezelfde mensen te herkennen in burgerkleding tussen de brandweerlieden – bijvoorbeeld de vrouw in de blauwe spijkerbroek (groene cirkel) op brandweerwagen 347R24 terwijl ze achter zich kijkt in de richting van de camera. Op basis van het blikveld (gemarkeerd met de gele lijnen) moet de maker van de opname staan op de wagen met het nummer “347R64”.
Deze brandweerwagen met het nummer “347R64” verschijnt ook in andere video’s van TikTokgebruiker daniel998dxdx. Er staat “Jedlicze” op geschreven, een stad in het district Krosno.
AFP belde de brandweer van Jedlicze, die op 12 juli 2022 de gebruiker identificeerde als een lokale brandweerman: Daniel Zając.
AFP slaagde erin Zając te bereiken. Hij legde uit “Ja, ik heb de video gemaakt op ons voertuig van de brandweereenheid van Jedlicze. Het is natuurlijk niet in Nederland. Het was tijdens een inzamelingsactie voor Maja.”
AFP sprak ook met het Stadshoofdkwartier van de brandweer in Krosno over de opname. “De video die je ons stuurde is gemaakt tijdens het liefdadigheidsevenement “Nocna Jazda Ratowników” [Nachtrit van Redders]. Onze brandweerlieden hebben nooit demonstraties georganiseerd om boeren in Nederland te steunen”, antwoordden ze op 12 juli.
Als we naar de details van de video kijken, zoals een huis en het veld op de achtergrond, ontdekken we dat deze is opgenomen bij de parkeerplaats ‘Orlen’ in Jedlicze, dezelfde plaats die de Facebookpagina voor de inzamelingsactie vermeldt.
De nieuwssite Krosno112 bevestigde ook dat de TikTokvideo in werkelijkheid was opgenomen tijdens hun liefdadigheidsevenement in Polen: “De video is zeker opgenomen tijdens ‘Nocna Jazda Ratowników’ [Nachtrit van Redders]. Dit is een jaarlijks liefdadigheidsevenement, mede geproduceerd door ons portaal samen met de brandweerlieden van Dobieszyn”, zeiden ze op 12 juli 2022 en ze bevestigden dat de video “geen protesten toont.”
Samenvattend blijkt uit bewijs dat de video is gemaakt in Zuid-Polen tijdens een lokaal liefdadigheidsevenement dat wordt georganiseerd door de lokale vrijwillige brandweerlieden van het gebied en een lokale nieuwssite.
Er zijn enkele voorbeelden van echte solidariteitsacties voor Nederlandse boeren te noemen. Op maandag 11 juli hielden Duitse boeren bijvoorbeeld een actie voor hun Nederlandse collega’s. Daarnaast vond AFP een foto van de lokale brandweer in Schoonoord die solidariteit toonde door een rode zakdoek (een symbool voor boerenprotesten) aan een brandweerwagen te knopen. AFP vond echter geen bewijs van een massale steunbetuiging door (Nederlandse) brandweerlieden voor boeren zoals wordt beweerd in de berichten op sociale media.
Beelden van grote gebeurtenissen worden vaak verkeerd omschreven op sociale media, dat geldt ook voor de boerendemonstraties. Verschillende foto’s van trekkers in Nederland werden in 2021 bijvoorbeeld onterecht in verband gebracht met coronademonstraties. Een video van een oude Amerikaanse tank werd ook onjuist omschreven omdat die zou worden ingezet bij boerenblokkades.