Een afbeelding die zogenaamd bewijst dat een Italiaanse nieuwszender beelden uit een film gebruikt in hun berichtgeving over de oorlog in Oekraïne wordt duizenden keren gedeeld op sociale media in verschillende talen sinds eind februari 2022. Het moederbedrijf van het netwerk ontkent deze bewering. Daarnaast ontbreekt een woord in het logo van de zender in de afbeelding, wat aantoont dat het om een manipulatie gaat. AFP vond geen bewijs dat de beelden op de zender werden uitgezonden.
“Voor wie het Kiev nieuws op de voet volgt even een kleine spoiler (…) Beeld dat je wordt opgedrongen is dat van de film: Deep impact”, staat in een Facebookbericht van 3 maart 2022 dat 170 keer werd gedeeld. Het bevat twee afbeeldingen van dezelfde scène, de bovenste met het Italiaanse bijschrift “Vlucht uit Kiev” met het logo van de Italiaanse nieuwszender TGCOM24 en de onderste met het bijschrift “scène van de film Deep Impact”. Dezelfde afbeelding circuleerde ook in Nederlandse berichten met Engelstalige bijschriften.
Screenshot van een van de misleidende berichten op Facebook, vastgelegd op 18 maart 2022De afbeelding circuleert in verschillende landen en verscheen in Engelse, Franse, Italiaanse en Portugese berichten.
Rusland viel eind februari Oekraïne binnen, waardoor zeker drie miljoen Oekraïners het land ontvluchtten volgens de laatste cijfers van de Verenigde Naties. Oekraïners vluchten ook uit de hoofdstad Kiev, waar regelmatig burgerslachtoffers vallen door zware beschietingen.
Momenteel wordt de afbeelding op sociale media gebruikt om te suggereren dat de evacuatie uit de hoofdstad in scène wordt gezet. Hoewel een omgekeerde zoekopdracht aantoonde dat de afbeelding in de berichten uit de Amerikaanse film “Deep Impact” uit 1998 komt, blijkt uit onderzoek door AFP dat de nieuwszender deze beelden niet uitgezonden heeft.
Het gedeelde beeld toont een scène van mensen die vluchten voor een tsunami.
AFP heeft meerdere zoekopdrachten uitgevoerd op YouTube, Google, Facebook en met de tool voor sociale media CrowdTangle, maar vond geen bewijs dat de beelden op TGCOM24 zijn verschenen. De eerste versie van de bewering lijkt een Facebookpost te zijn van 28 februari 2022, van een account uit Italië.
Stefano Longhini is verantwoordelijk voor juridische zaken bij RTI S.p.a., dat ook deel uitmaakt van de MFE Group (voorheen Mediaset). Hij vertelde AFP op 11 maart 2022: “RTI is niet betrokken bij de valse bewerking van beelden waar u ons voor waarschuwt.”
Het TGCOM24-logo bevat ook het woord “Mediaset”, zei hij, terwijl het logo dat in de misleidende berichten verschijnt dat niet heeft. Het logo is te zien in andere berichten van TGCOM24 (hier, hier en hier).
“Ongetwijfeld is ons logo door anderen aangebracht ten nadele van ons, en de afbeelding is duidelijk nep”, zei Longhini. De onderstaande vergelijking laat de verschillen tussen de manipulatie en de authentieke toepassing zien.
Screenshot van de gemanipuleerde afbeelding (links) en een screenshot van een uitzending van TGCOM24 (rechts), vastgelegd op 21 maart 2022De manipulatie maakt onderdeel uit van een trend waarin westerse nieuwszenders onterecht beschuldigd worden van het verspreiden van onjuiste informatie van de oorlog in Oekraïne om ze in diskrediet te brengen. In deze factcheck toonden we bijvoorbeeld hoe een screenshot van een Facebookbericht door RTL Nieuws is gemanipuleerd om het te doen lijken alsof het onnauwkeurig berichtte over het conflict in Oekraïne. Daarnaast werd een Duitse nieuwszender onterecht, en zonder bewijs, beschuldigd van het verspreiden van oude beelden in verslaggeving over een Russisch bombardement.
