An enger Serie vu Bäiträg, déi zënter Enn August 2023 op Facebook gedeelt ginn, behaapten Internetnotzer, dass d’Ukrain op “illegaler Basis” “kreéiert” gouf an domat géint d’Verfassung vun der Unioun vun de Sozialistesche Sowjetrepublicken (UdSSR), déi kommunistesch Federatioun, déi 1922 gegrënnt an 1991 opgeléist gouf, verstouss hätt. Si argumentéieren, dass den Artikel 14 vun dësem Text all Republik, déi d’Unioun verléisst, verflicht, d’Unioun mat hiren “urspréngleche Grenzen” ze verloossen, a zéien doraus d’Konklusioun, dass d’Ukrain op dës Manéier d’Krim, Galizien an den Donbass rechtswiddreg annektéiert hätt.
“D’Ukrain ass […] eng Entitéit, déi géint déi gesetzlech Norme vun der UdSSR [Unioun vun de Sozialistesche Sowjetrepublicken, Um. v. d. Red.] a géint d’Meenung vun der Majoritéit vun de Bierger geschaf ginn”, behaapten eng Rei Internetnotzer a Publikatiounen (1, 2, 3), déi Säit Enn August 2023 am Ëmlaf sinn.
Si all zitéieren de selwechten Text iwwer déi “eigentlech Geschicht vun der Ukrain”, dee Punkt fir Punkt weise soll, wéi d’Ukrain “op illegaler Basis kreéiert gouf”, wat den “Zesummebroch” vum Land säit der Invasioun duerch Russland de 24. Februar 2022 erkläre géif. An am weidere Sënn, wéi den Néiergang vun der Ukrain säit dem Austrëtt aus der UdSSR am Joer 1991 verlaf ass. Dëse kommunistesche Staatebond gouf 1922 gegrënnt an huet ënner anerem nieft der Ukrain och Russland ëmfaasst.
© AFP
“Den Artikel 14 vun der Constitutioun [vun der UdSSR] bestëmmt, dass, wann eng Republik vun der Unioun, déi sech vun der Unioun lasssoe wëll, eendeiteg all d’Konditioune vum gesetzlech festgeluechte Verfaren erfëllt, se d’Unioun genee mat hiren urspréngleche Grenze verloosse muss”, heescht et an dësem Text weider.
“Éier se der UdSSR bäigetruede war, huet d’SSR [Sozialistesch Sowjetrepublik] vun der Ukrain net d’Hallefinsel Krim ëmfaasst”, “vill Gebidder um rietse Bord vum Dnjepr, besonnesch Wolyn, Galizien, en Deel vu Bessarabien an den Norde vun der Bukowina”, an “den Donbass war och net Deel vun der SSR Ukrain”, heescht et am Bäitrag.
Dës angeeblech historesch Demonstratioun schléisst doraus, dass “d’Ukrain, déi d’UdSSR ënner Verstouss géint dat gesetzlech festgeluecht Verfare verlooss huet, onrechtméisseg Land annektéiert huet, dat net hir gehéiert a säit Joerhonnerten als Malorossiya (Klengrussland) bekannt ass”.
Schlussendlech zitéieren dës Publikatiounen als Ergänzung zu dësem angeeblechen Argument den “Akt iwwer d’Staatsonofhängegkeet vum 24. August 1991”, dee “vun de Leadere vun der SSR Ukrain ënner Violatioun vun de Resultater vum Referendum, dee sechs Méint virdrun, de 17. Mäerz, stattfonnt hat, vun der Unioun promulgéiert gouf, wéi sech déi absolutt Majoritéit vun den Awunner vun der SSR Ukrain (70,2 %) fir de Fortbestand vun der UdSSR ausgeschwat hat”. Dat géif senger Meenung no bedeiten, dass déi “ukrainesch Autoritéiten” de “Wielerwëllen op hir eege Manéier” interpretéiert an domat déi ursprénglech Meenung mëssuecht hätten.
Wéi awer eng Rei Sowjet-Experte géintiwwer der AFP erkläert hunn, sinn déi angeeblech Bestëmmunge vun der Verfassung vun der UdSSR, déi an de Publikatiounen zitéiert ginn, a kenger vun de verschiddene Versioune enthalen, déi am Laf vum 20. Joerhonnert adoptéiert goufen.
François-Xavier Nérard, Dozent fir Zäitgeschicht op der Universitéit Paris 1- Panthéon-Sorbonne a Spezialist fir d’Geschicht vun der Sowjetunioun, huet e “Geweebe vun Onsënnegkeete” beklot an huet der AFP de 5. September 2023 matgedeelt: [D’Ukrain] huet zesumme mat alle [sowjetesche] Republicken hir Onofhängegkeet erkläert an, wéi Russland, d’Verfassungsofkommes vun der UdSSR vum Dezember 1922 denoncéiert. D’Ukrain huet dëst de 5. Dezember 1991 gemaach, Russland den 12. Dezember. De Punkt 26 vun dësem Ofkommes gesäit dat fräit Austriede vun all Republik, déi ënnerzeechent hat, ouni weider Preziséierunge vir.”
“D’UdSSR hat dräi Verfassungen. Déi vun 1924 gesäit de fräien Austrëtt an hirem éischten Deel vir. [Dat gëllt och fir] d’Verfassung vun 1936 am Artikel 17 an d’Verfassung vun 1977 am Artikel 72”, sot den Expert weider, woubäi hien dorop hiweist, dass “d’Verfassung vun 1977 nimools op dës ‘initial Grenzen’ Bezuch hëlt” an dass den Artikel 14, deen an de sozialen Netzwierker zitéiert gëtt, “vun eppes Anerem schwätzt”.
“D’Verfassung vun der UdSSR vun 1977, déi 1991 a Kraaft war, seet an hirem Artikel 72 d’Géigendeel [vun deem, wat d’Publikatioun behaapt]” an “hiren Artikel 14 huet de soziale Räichtum concernéiert”, huet och den Andrea Graziosi, Professer fir Geschicht op der Universitéit Neapel an Auteur vum Buch “Geschicht vun der UdSSR” (Ed. PUF).
“Den Artikel 14 vun der leschter sowjetescher Verfassung vun 1977, dee bis 1990 geännert gouf, beseet […] iwwerhaapt net”, wat d’Publikatioun behaapt, huet d’Juliette Cadiot, Directrice d’études op der EHESS, de 5. September 2023 géintiwwer der AFP erkläert. Als Historikerin beschäftegt si sech besonnesch mat der Fro vun den Nationalitéiten am Russesche Räich an an der UdSSR.
“Déi rechtlech Argumenter, déi [an de Facebook-Publikatioune] virbruecht ginn, sinn net stéchhalteg”, sot den Alain Blum, Directeur d’études op der EHESS an Expert fir russesch Geschicht, de 6. September der AFP.
© AFP
“All federal Republik behält d’Recht, d’UdSSR ongehënnert ze verloossen”
Wéi aus de verschiddene Versioune vun der Verfassung vun der UdSSR ervirgeet, déi online disponibel sinn, war d’Legalitéit vun engem Austrëtt aus der Unioun effektiv ni mat enger Fro vun de Grenze verbonnen.
Wéi de François-Xavier Nérard ervirhieft, housch et scho virun dëse Verfassungen am Punkt 26 vum Vertrag (Link archivéiert) tëscht der Sozialistescher Federativer Sowjetrepublik Russland, der Ukrain, Wäissrussland an der Transkaukasescher Republik den 30. Dezember 1922, aus deem d’UdSSR ervirgoung, eendeiteg: “All Republik vun der Unioun behält d’Recht, sech fräi fir d’Ofspaltung vun der Unioun ze entscheeden.”
D’Verfassung vun 1924 (Link archivéiert) stellt an hirem éischt Deel kloer, “dass all Republik d’Recht zougeséchert ass, d’Unioun ongehënnert ze verloossen”.
Eng Fräiheet, déi och an der Verfassung vun 1936 (Link archivéiert) garantéiert ass, där hiren Artikel 17 bestëmmt: “All federal Republik behält d’Recht, d’UdSSR ongehënnert ze verloossen.”
© AFP
Schlussendlech bekräftegt den Artikel 72 (Link archivéiert) vun der Verfassung vun 1977 (Link archivéiert) sengersäits “d’Recht” fir “all Republik”, “sech fräi aus der UdSSR zeréckzezéien”.
“Et kann […] een net soen, dass den Zesummebroch vun der UdSSR ‘illegal’ ass, well et déi ënnerzeechent Staate vum Ofkommes [vun 1922] waren, déi aus dem Ofkommes erausgeklomme sinn. An d’Ofkommes huet dëst Recht ausdrécklech virgesinn”, preziséiert de François-Xavier Nérard.
Behaaptungen ouni historesch Grondlag iwwer d’Grenze vun der Ukrain
D’Argument, dat ugi gëtt, dass, “d’SSR vun der Ukrain, virum Bäitrëtt zu der UdSSR,” weeder d’Krim nach den Donbass oder Lännereien “um rietse Bord vum Dnjepr” wéi Galizien ëmfaasst huet, maache kee Sënn, soen d’Experten, déi vun der AFP befrot goufen.
“Wann ee kuckt, wat virun 1917 [an der Chute vum zaristesche Regimm] geschitt ass, ass een am Russesche Räich. Mä d’Zareräich ass net Russland, et ass e Kolonialräich. Dat russescht Imperium ënnerscheet net tëscht Russland, der Ukrain asw, mä ass a Form vu Regierunge strukturéiert. […] Et gouf net méi Russland wéi d’Ukrain”, ënnersträicht den Alain Blum.
“Et kann een net erkennen, vu wat fir enger Sozialistescher Sowjetrepublik Ukrain hei rieds ass. D’Federatioun gouf 1922 mat der Ënnerschrëft [vum Grënnungsvertrag] vun der UdSSR gegrënnt”, betount d’Juliette Cadiot.
“D’Grenze si [also] méi oder manner stabil a wäerte weider diskutéiert ginn. D’Krim wäert eréischt vum Chruschtschow [duerch en Dekreet vun 1954], Galizien […] nom Zweete Weltkrich an an der sowjetescher Victoire iwwer Nazi-Däitschland un d’Ukrain ugegliddert ginn, awer déi ukrainesch Nationalbeweegung huet dëst Land ëmmer beusprocht. Den Donbass war säit dem Ufank vun der UdSSR ëmmer ukrainesch. […] No enger Rëtsch vu bluddegen Episoden, hunn d’Russe sech massiv do ënnen ugesidelt, awer et war Deel vum ukrainesche Buedem.”
An der Zäit no dem russeschen Imperium a virun der Grënnung vun der UdSSR gouf et an der Ukrain wéi och anzwousch anescht “eng Villzuel vun Experimenter”, erënnert de François-Xavier Nérard: “D’Erfarung vun der Ukrain tëscht 1917 an 1922 huet zu enger Villzuel vu kuerzliewege staatleche Strukture geféiert: engem ‘panukraineschen’ Zentralstaat (d’Rada), enger Volleksrepublik, enger Volleksrepublik vun de Sowjets, engem ukrainesche Staat (Hetmanat), deen den Zentralmuechten ausgeliwwert war, an enger ukrainescher Regierung am Exill zu Paräis, enger Sowjetrepublik Donezk-Krivoi Rog …”
“Natierlech waren d’Grenze méi wéi variabel”, fiert den Expert weider an erkläert, firwat d’Territorialargument, dat an de Facebook-Bäiträg virbruecht gëtt, onofhängeg vun den territoriale Verännerungen, déi d’Ukrain am Laf vun hirer Geschicht erlieft huet, hifälleg ass: “Den Text argumentéiert mat dem Respekt vun de sowjeteschen Normen. Dës haten d’Entwécklung vun de Grenzen tëscht de Republicke virgesinn.” Besonnesch an den Artikelen 73 an 78 vun der Verfassung vun 1977 (Link archivéiert), déi “ausdrécklech Ännerunge vun de Grenzen tëscht de Republicken am géigesäitegen Averständnis vun de Republicken a mat ausdrécklecher Zoustëmmung vun der betraffener Republik” virgesinn hunn.
“Ech halen et fir ganz geféierlech, an de Grenze vun engem Staat vun 1922 ze denken, fir d’Grenzen zur Zäit vun der Onofhängegkeet ze bewäerten. Et ass déi ukrainesch SSR vun 1991, déi zu dësem Zäitpunkt hir Onofhängegkeet bannent hire Grenzen erkläert huet. De Rescht mécht wéineg Sënn”, schléisst de François-Xavier Nérard.
© AFP
E Referendum iwwer d’Oprechterhalung vun enger Unioun mat souveräne Republicken
Schliisslech huet d’UdSSR de 17. Mäerz 1991 virum Hannergrond vun de wuessenden Autonomieuspréch bannent de Sowjetrepublicken e Referendum organiséiert, dat – obwuel sech e puer Republicken enthal haten – “fir de Verbleif vun der UdSSR” ofgehale gouf, wéi et am Text, deen op Facebook verëffentlecht gouf, heescht. Dëse Bäitrag léisst awer aus, dass et bei dësem Vott awer grad iwwer de Verbleif oder Net-Verbleif vun de Sowjetrepublicken “als erneiert Federatioun vu souveränen a gläichberechtegte Republicken” an der Unioun goung (Link archivéiert).
“D’Formuléierung vun der Referendumsfro am Mäerz war net einfach ‘Sidd Dir un der Erhalung vun der UdSSR interesséiert?’, mä ‘Sidd Dir un der Erhalung vun der UdSSR interesséiert, déi d’Souveränitéit vun de verschiddene Republicke respektéiert?'”. Wat bei [dësem] Referendum wichteg war, war d’Respektéiere vun der Souveränitéit”, explizéiert den Alain Blum.
Wéi d’AFP an enger Meldung vum 21. Mäerz 1991 (ënnen duergestallt) bericht hat, hu knapp 76 % vun de Wieler – ongeféier 80 % vun den ageschriwwene Leit – “sech fir de Verbleif vun der Unioun ausgeschwat”. “Et war an de slawesche Republicken, wou d’Unioun am mannste Succès hat: 75,4 % Walbedeelegung an 71 % “Jo” fir an der Russescher Federatioun, 83 % Participatioun a 70 % “Jo” an der Ukrain.”
Virun allem, wéi de François-Xavier Nérard rappelléiert, “hu sech an der Ukrain 70 % vun de Wieler fir d’Bäibehale vun der UdSSR an 80 % fir eng souverän Ukrain an dësem Kader ausgeschwat”, dat heescht, “konform zu der Decisioun vum 16. Juli 1990, déi de Virrang vun den ukrainesche Gesetzer virun de federale Gesetzer proklaméiert”.
© AFP
“De Wee an d’Onofhängegkeet war scho voll amgaang an d’Meenung vun de Bierger war immens gespléckt. No dësem Referendum gouf et de gescheiterte Putsch vum August 1991 [an der UdSSR], deen d’Saachen enorm verännert huet, [souwéi] den Austrëtt aus der UdSSR vun den dräi baltesche Staaten am September”, wéi den Expert weider erkläert huet.
Effektiv “huet d’Ukrain den 1. Dezember e Referendum fir d’Confirmatioun vun hirer Onofhängegkeetserklärung vum 24. August organiséiert”: “90 % vun den Ukrainer hunn dofir gestëmmt (bei enger Bedeelegung vu 84 %), awer an der Autonomer Republik Krim sinn d’Resultater méi gemëscht (54 % dofir bei enger Participatioun vu 67 %).”
© AFP
Ofschléissend huet de François-Xavier Nérard betount, dass d’Ofkommes vu Belowaja (oder Minsk), dat vun de Presidente vu Russland, vun der Ukrain a vu Wäissrussland ënnerzeechent gouf, “d’Enn vun der Existenz vun der UdSSR constatéiert” an “d’Grënnung vun der GUS”, der Gemeinschaft vun den Onofhängege Staaten, proklaméiert.
Säit dem russeschen Amarsch an d’Ukrain de 24. Februar 2022 sinn an de sozialen Netzwierker eng Rëtsch Behaaptunge verbreet ginn, mat deenen déi russesch Invasioun legal legitiméiert soll ginn. Dës Behaaptunge sinn zënterhier Géigestand vun AFP-Faktenchecken, déi iwwer déi vermeintlechNetregistréierung vun den ukrainesche Grenze bei de Vereenten Natiounen bis hin zu angeebleche Bestëmmungen an der UN-Charta reechen.
Dësen AFP-Artikel gouf vun RTL op Lëtzebuergesch iwwersat.
