Fact Check

8d978d2da983fdbd7a135ad8851522e7

21 apr: NAVO-chef werd niet opgepakt door Russische soldaten in Oekraïne

Volgens verschillende Nederlandstalige berichten op Facebook die op 13 april 2022 zijn gepubliceerd en tientallen keren zijn gedeeld, is luitenant-generaal Roger Cloutier van de NAVO gearresteerd door Russische soldaten in Marioepol, Oekraïne. Sommige berichten (hier, hier) bevatten een screenshot en een link naar een video, die een (onherkenbaar gemaakte) man toont in handboeien, begeleid door twee agenten van de Russische Federale Veiligheidsdienst (FSB). In de linkerbovenhoek staat een foto van de Amerikaanse luitenant-generaal Roger L. Cloutier en in de rechterbenedenhoek het watermerk van het Russische staatspersbureau RIA Novosti.

12e7eef4f27bd676723166076102d313

07 apr: Nee, de vondst van lichamen in Boetsja is niet in scène gezet met acteurs

Op 3 april deelde het Russische ministerie van Defensie op hun Telegramkanaal, met bijna 200.000 volgers, een video van ongeveer 20 seconden van de scène in Boetsja met de bewering dat het “nep” is: “De video met de lichamen is raadselachtig: hier, na 12 seconden, beweegt het ‘lijk’ aan de rechterkant zijn hand. Na 30 seconden in de achteruitkijkspiegel gaat het ‘lijk’ zitten. De lichamen in de video lijken opzettelijk te zijn neergelegd om een dramatischer beeld te creëren.”

e67e4afa9e2c53c5df72ee9fb6e62150

31 mrt: Berichten beweren dat video met Zelensky vooraf is opgenomen op basis van gebrekkig bewijs

“Vanavond zag ik in Nieuwsuur een item waarin Zelensky gewonde militairen vandaag in het ziekenhuis bezocht. Maar dit is oud, de vrouwelijke militair is 24 februari al omgekomen, de man is een notoire leugenaar!” staat in deze tweet, gepubliceerd op 13 maart 2022 en ruim 400 keer geretweet (waaronder door politicus Thierry Baudet) voordat deze werd verwijderd.

980b1393ce4cb50c73457e6125ecca6f

24 mrt: Gemanipuleerde afbeelding doet lijken alsof Italiaanse TV-zender filmbeelden gebruikte in oorlogsverslaggeving over Oekraïne

“Voor wie het Kiev nieuws op de voet volgt even een kleine spoiler (…) Beeld dat je wordt opgedrongen is dat van de film: Deep impact”, staat in een Facebookbericht van 3 maart 2022 dat 170 keer werd gedeeld. Het bevat twee afbeeldingen van dezelfde scène, de bovenste met het Italiaanse bijschrift “Vlucht uit Kiev” met het logo van de Italiaanse nieuwszender TGCOM24 en de onderste met het bijschrift “scène van de film Deep Impact”. Dezelfde afbeelding circuleerde ook in Nederlandse berichten met Engelstalige bijschriften.

acff8be46d3794b86e82679357929fb9

18 mrt: Dit document bevat geen “achtergehouden” bijwerkingen en sterfgevallen door Pfizer-vaccin

“Pfizer documenten vrijgegeven terwijl u naar Oekraïne keek – Ontelbare doden, bijwerkingen, miskramen”, luidt de kop van deze blogpost, gepubliceerd op 2 maart 2022 en 640 keer gedeeld op Facebook. Volgens het verhaal geeft Pfizer de gegevens “nu” vrij omdat: “De media zal zich richten op Rusland en de schokkende waarheid verbergen.” Hetzelfde document wordt geciteerd met soortgelijke claims in deze blogpost van 5 maart 2022.

5823e53220ef33db32c7d83abafc66b7

08 mrt: Nieuwsfoto die onterecht “onjuist” wordt genoemd op sociale media is wel degelijk genomen in Oekraïne in 2022

“Zo betrouwbaar is het nieuws hier in Nederland, Deze foto is van een gasexplosie in 2018”, luidt deze tweet van 25 februari 2022, sindsdien ruim 800 keer geretweet. De tweet bevat twee screenshots met een foto van een verwoest gebouw. Het eerste screenshot van een tweet bevat de tekst: “Oekraïne plaatst weer nepnieuws, dit is een gasexplosie in Magnitogorsk (Rusland, red.) in 2018”. Het andere screenshot toont een tweet door de Duitse krant Bild met de tekst “Invasion of Ukraine – Putin laat op burgers schieten” en een foto van een gewonde vrouw. Dezelfde screenshots circuleren op Facebook.

5c991715a411a99cb637bee14e61d37a

25 feb: Deze oude video’s tonen geen Russische aanval op Oekraïne in 2022

“Ook vanuit de lucht wordt flink aangevallen door Rusland. Honderden paratroepers strijken neer in Kharkiv”, luidt dit Facebookbericht met twee video’s, gepubliceerd op 24 februari 2022, de dag dat de Russische president Vladimir Poetin een aanval op Oekraïne opende na maanden van oplopende spanningen. Beide video’s bevatten het logo van de Telegramgroep “Klokkenluiders voor vrijheid”, waar ze eerder die dag met dezelfde beschrijving geplaatst werden.